Op naar de CENTRALE (Dorpsstraat)!

Afl. 47 – 30-01-2014

’t Is merkwaardig te moeten constateren, dat het winkel- en bedrijvenbestand in Onstwedde de afgelopen – pak weg – 50 à 60 jaar in snel tempo is gecentraliseerd. Waar in de jaren (19)’50 nog volop winkels te vinden waren in vrijwel alle straten buiten de nieuwbouwzone, kun je daarnaar anno 2014 heel lang zoeken. En er, desondanks, vrijwel niks meer aantreffen!

Zo’n anderhalf jaar geleden deed ik een verzoek aan met name de oudere Onstwedders om ’s na te denken over ‘de middenstanders’, die ons dorp in de jaren (19)’50 rijk was. Het Onstwedder Archief beschikte tot dan eigenlijk alleen over wat hap-snap-informatie dienaangaande. Fantastisch was ’t te hebben mogen ervaren, dat we sinds die oproep van meerdere kanten rijkelijk van informatie zijn voorzien. Zelfs een reeks oude rekening-/factuur-modellen konden we aan ons Dorpsarchief toevoegen.

Het produceren van dat ene totaal-overzicht van alle winkels uit die jaren ’50 is er tot dusverre nog niet van gekomen (“Tja, wost óók older Klaas Meijer...”), maar dat komt beslist. Opvallend was m.i. toch wel de constatering waarmee ik dit verhaal begon: vrijwel alle winkels/bedrijven uit het buitengebied èn de straten die op de Dorpsstraat uitlopen zijn inmiddels verdwenen. En dat zijn er nogal een stuk of wat! In de Dorpsstraat is nu al heel wat jaren hét winkelgebeuren te vinden; 't is het winkel-centrum geworden! Slechts Meijers Schoenen (fam. K. Nuus) en Wijbrands’ Mode (Kruizinga) in de Luringstraat, Agrifirm aan de Ter Wuppingerweg, de Huismannen in/bij de Havenstraat + de families Wubs(/Smith) en Mulder aan de Veenhuizerweg + de Brakke-familie in Veenhuizen, hebben de stormen van de tijd ondanks alles overleefd.

Mag ik de winkels/bedrijven van weleer, die eertijds (ca. ‘50/’60 dus) voor u ‘s op een rij zetten? Soms zijn we nog iets verder teruggegaan zelfs.

Veenhuizen / Veenhuizerweg:
* No. 1: Kruidenier Jan Smith; nu: Aannemersbedrijf Wubs;
* No. 5: Smederij-fietsenmaker Wessel Mulder; nu: Installatiebedrijf Gerrit Mulder;
* No. ???: Aannemersbedrijf Wolter Potze;
* No. 22: Café-Kruidenier Sligter; Hendrik Brakke; later café-tankstation Stoffer Brakke; nu: café-tankstation-
   garagebedrijf Henk Brakke.

Hardingstraat:
* No. 2: Smederij Willem Kiel (hoek met de Boslaan); later Smederij Roelf Siemens;
* No. 3: Kunstmesthandel & Verzekeringen Aike Hids; later Dierenarts J. Kruize;  Dierenarts Dinkla; id. P.R. de Vries;
   id. Verdiessen; nu: Dierenartsenpraktijk Onstwedde (fam. A.J. Huiges);
* No. 5: Kleermakersbedrijf De Roos/Velema; Electr.Installatiebedrijf Streun;
* No. 8: Timmerbedrijf Haan + Sigarenwinkeltje van Aaltje Haan-Beikes;
* No. 10: Schildersbedrijf Geert Beikes; later: rijwielhandel/fietsenmaker Hendrik / Albert Addens; nog later:
  Tweewielers P. Bouwsema;
* No. 12: Modevakschool ENSAID van ('Juf') Gelling;
* No. 13: Bakkerij Ritzo Muntinga (tel. 242);

* No. 16 : Kruidenier Jan ('Jan bie nacht'/'Jan Medelieden'))/ Derk Lantinga (op de hoek met de Duinweg);
* No. 31 ??/ 32: Molenaar & Fouragehandel Harm Lutjeboer ('Haarm Pik'); later: Algemeen Belang-Jan Sterenborg;
* No. 21: Stelmakerij Wubbo Hut;
* No. 19: Loonbedrijf/aardappelstomen Fa. Engel Roelfsema & Louwdijk (tel. 373);
* No. 18: Chr. Spaarbank 'Eigen Haard', kassier: 'meester' Roelf Maarsingh; later op Hardingstraat No. 20: Wubbe
   Wolfs;
* No. 17: Manufacturen Stoffer Brakke; Stoffen & Garens & Manufacturen Derk Wubs & Geertje van der Linde; later:
   Schildersbedrijf Jan / Jan Geert Wubs;
* No. 28: Aannemersbedrijf Kobus Huisman.

Boslaan:
* No. 2: Stelmakerij en kuiperij Jan ('Jan Ainoog') / Harm Wubs; dependance van Sigarenfabriek Champ Clark te Nw.
   Pekela
* No. 9: Petroleum-/olie- en gashandel Wubbo Nomden;
* No. 34: Melkboer Gijs Lutjeboer;
* No. 47: Schildersbedrijf Jan Wubs Jzn.; later verhuisd naar Hardingstr. 17.

Kerklaan:
* No. 3: Kleermaker en Confectie Wiepko Boels;
* Kruidenier(swinkeltje) mevr. Heis.

Havenstraat:
* No. 1: Slijterij Jans Moed;
* No. 2: (op de driesprong) Bakkerij Van der Veen; later Flip / Harte van Dam;
* No. 3: Huisartsenpraktijk dr. Meppelink; dr. Nijboer; dr. Schut; daarna woonhuis;
* No. 4: Café Harm Stratingh ("het voorm. Gemeentehuis");
* No. 5: Bakkerij Roelf ten Have; Klaas ten Have; later Rijwielzaak Gerrit Fennema;
* No. 9: Kruidenier mevr. Van Hoorn-Daanje; later Schildersbedrijf Jan Hartog;
* No. 10: Schildersbedrijf / Galanterieën Berend Beikes; huisartsenpraktijk dr. H. Enklaar / R. Meppelink; nu:
   Makelaardij Oosterveld;
* No. 11: Stelmakerij 1835: Arend/Albert Draadjer; 1863: Steven; 1905: Gerhardus; 1932: Wagenmakerij-
   Carrosseriebouw en Houten Schoppenfabriek Steven Draadjer (tel. 655); 1964: uitgebreid met 
   IJzerwaren/Gereedschappen Geert Draadjer; later Bert Sterenborg;

* No. 23: Coöp. Boerenleenbank/Rabo-bank, kassier: Berend/Hendrik Trenning; nu: Anneke's Gordijnenatelier;
* No. 12: Bakkerij Roelof Draadjer / Greven /Dijk /Nieuwhof;
* No. 14: Brandstoffenhandel Jan Kuiper; later Brandstoffen- & Meelhandel Karssien Kuiper;
* No. 16: Fietsenmaker/tankstation Wubbe / Engel Lutjeboer; later tankstation/tabakszaak Harm Wubs;
* No. 18: Galanterieën Fa. Derk J. ('Derk Diggel') Brakke; later Woninginrichting Stoffer Brakke / Bouko van Dam
   (schoonzoon); later: Restaurant 'De Haven'(Dries Helmholt); gesloopt: ... Nu appartementencomplex. (zie voor deze
   laatste twee de foto bij deze aflevering)
* No. 20: Garage Jan Huisman, linkerdeel: Aannemersbedrijf Leendert Huisman;
* No. 22: Manufacturen Geert Dijk (tel. 408);
* No. 24: Kruidenier/kapper Hendrik ('Jokko') Draadjer; daarna: VéGé-kruidenier Albert Bouwland; VéGé Willem Reints;
* No. 26: Fourage- & Kunstmesthandel Berend / Albert Wolfs; later: Algemeen Belang.

Ter Wuppingerweg:
* No. 2: N.V. Onstwedder Kunstmest-, Graan- en Fouragehandel (dir. Jan ('Rhumpunex') Bruggers; Kunstmesthandel
   Bruining;
* No. 3: Molenaar & Meelhandel Albert Bessembinders; later: Jan / Bert Wolfs. Nu: Koffie- & Theeschenkerij 'De
   Meelschuur';
* Kunstmesthandel Aike Hids;
* No. 4: Kunstmesthandel Vulcaan; daarna: Agrarische Unie; Agrifirm (- 2015)
* No. 6: Kunstmesthandel Van Breen (W. Schut);
* No. 15: Loonbedrijf Frans Orsel; nu: fam. Den Hertog;
* No. 17 (?): Loonbedrijf Berend Wakker.

Luringstraat: (oude nummering)
* No. 1a: Aannemer R. Lantinga;
* No. 2a: Fietsenmaker Geert Scheper; daarna: Galanterieën Jan Bosschers; later: Cafetaria Lusa (Salomons);
   Cafetaria Helmholt;
* No. 4: VéGé-kruidenier Gerrit Bouwland; later: Alie Kuiper (op de hoek met de Beukenweg);
* No. 6: Schoenhandel Harm (Fiedel) - Willem (Fiedel) Meijer; id. Harm Meijer; nu:'Schoenenzaak Meijer' (fam.Keimpe
   Nuus);
* No. 12: Autovrachtdienst op Groningen Roelf / E.J. Nobbe;
* No. 14:(later werd dat no. 20) Schilder Hilko Lantinga;
* No. 22: ‘Schoetjefebriek’ Hartsuiker (in de oude Ulo-school);
* No. 26: Molen; het stenen onderstel werd als laatste gebruikt door Kars Kuiper, van de Havenstraat;
* No. 28: Petroleumhandel Harm (‘Pluuster’) Lutjeboer;
* No. 42: Klompenmakerij Harm Wever; nu: 'Dyanthos' (Henriëtte Nieuwenhuis - Paap);
* No. 52 (nu Verl. Luringstr. 2): Aannemersbedrijf Geert Huiting;
* No. 54: Aannemer-timmerman Hiske Huiting;

-------------------------------------------------------------------------------------------------

* No. 1: Slagerij Jan Slagter; Slagerij Berend Halmingh; later:"'t Winkeltje" - Mode & Kleding (fam. Jan Bouwers);
* No. 7: Bakkerij J. Wolgen;
* No. 9: Smederij/kachelsmid & -handel Hendrik Wubs;
* No. 15: Kleermaker en Confectiehandel Berend ('Schoele Berend') Wever;
* No. 21a: Galanterieën Jan Wilts, tevens petroleum- & gashandel;
* No. 23: Molenaar Vredevoogd; later R. Flokstra en Te Velde (hun molen stond aan de andere kant van de straat, op
   de hoek met de Heideweg);
* No. 29: Slagerij Derk Lutjeboer (bij de Chr. Geref. kerk);
* No. 43: Autorijschool Wubbe Moed;
* No. 45: Varkenshandel Tinus Postema;
* No. 47: Galanterieën-venter Egbert Scheper; later: veehandelaar Albert Lukens;
* No. 49: Aannemersbedrijf H. Huiting;
* No. 51 (nu: Verl.Luringstr. 5): Oud ijzer- en kippenhandel Geert Schenkel;
* No. 65 (nu Verl.Luringstr.19) : Kruidenier Alie Kuiper (in 'de Jordaan');

Roessinghlaan:
* Fietsenmaker Willem Heikens; later Supermarkt Wessels; daarna Supermarkt Jan Wakker.

Karskenslaan:
* No. 2: Smederij-landbouwmechanisatiebedrijf Freerk / Hiske Boels.

Holte:
* No.   4: Pluimveehandel Eltjo Lutjeboer;
* No.   8: Veehandelaar Hiske Buist;
* No. 34: Kruidenier Jan Wessels;
* No. 35: Rijwielzaak Hendrik / Elze Addens (tel. 377);
* No. ?? : Manufacturen Hendrik Wubs
* No. 43: Kruidenier Gerrit / Berend ('Sukerpuut') Heidekamp. Gerrit had z'n winkel in de oorlogsjaren van W.O. II aan
   de Achterholtsweg (z'n huis stond "in de bozzen...")
* No. onbekend: winkel Sonderman???
* No. onbekend: melkrijder Kiel???

Kampweg (heette eerder Smeerlingerweg):
* Groninger Kunstmesthandel Hendrik Komies;
* No. 5: Kruidenier & Meelhandel Albert Kruize.

Sluisweg (heette eerder ook Smeerlingerweg):
* No. 15: Autorijschool / -verhuur Mans Prins;
* No. 16: Esso-gasdepothouder H. Wubs;
* No. 20: Kruidenier “vrouw A. de Groot”- de Raad (bij de sluis)
* No. ??: Loonbedrijf J. Hoen.

Enne… ga nou niet stilletjes in een hoekje zitten kniezen en mokken over wat er in die voorbije jaren allemaal verloren is gegaan, hè. Tijden veranderen, ondernemers én klanten volgen economische trends, - hoewel... soms met frisse tegenzin -.
Laten wij nou maar gewoon erg blij zijn met het (gezonde) winkel- en ondernemersbestand, dat we anno 2014 hebben. Helemaal niet gek voor een dorp van nog geen 3.000 inwoners! Loaten we d’r mor zuneg op wezen! Dat kunt u o.a. doen door die oude wijsheid in praktijk te brengen:

“O Onstwedders, haal toch in den vreemde niet,
wat uw eigen dorp u beter biedt!

In de volgende aflevering gaan we de ('Centrale') Dorpsstraat onder de loep nemen. Wordt dus vervolgd.

*** Onze oprechte dank voor het aanleveren van allerlei nuttige en interessante gegevens over het thema ‘Winkels in Onstwedde’ gaat met name uit naar mevr. Joke Lutjeboer, mevr. Chonda-Luring-te Velde en de heren Geert Draadjer, Derk Lantinga, Jan Lutjeboer (Stadskanaal), Jacob Scheper en Geert Tipker.
“Mooi waark, lu!” Zó kan op de website van ons allemaal uiteindelijk ook de geschiedenis van ons allemaal vastgelegd worden.
Heeft er iemand nog aanvullingen of correcties? Die zijn, zoals voorheen, erg welkom. Even klikken op mijn naam hieronder en het mail-contact kan worden gelegd.
Bedankjes, vanwege het gehoor geven aan deze oproep, gaan inmiddels al uit naar: Sievert Lantinga, Aike W. Meems, Joh. Veldhuis en Aike Velthuis voor diverse attente aanvullingen.

© Klaas Meijer (k.meijer@onstwedde.info)