1977 “Onstwedde 1100: een explosie van gemeenschapszin”

Afl. 149 – 01-01-2020

Deze aflevering is speciaal voor u gemaakt om iets meer zicht te krijgen op de foto’s die de laatste maanden regelmatig opduiken in de rubriek ‘Blikken in de oude doos’ op de Onstwedder website.

In juni 1977 viert Onstwedde met een drieweekse feestprogramma op grootse wijze z’n 1100-jarig bestaan. Eigenlijk twee jaar te laat, maar als ’t allemaal eerder had moeten gebeuren was de voorbereidingstijd te kort geweest.
Ruim een jaar lang achtereen besteden kranten – zowel regionaal, provinciaal als landelijk –, radio (incl. de Wereldomroep) en tv veelvuldig aandacht aan de enthousiaste voorbereidingen van de Onstwedder bevolking voor de viering van z’n 11e eeuwfeest.

- In augustus 1976 wordt begonnen met het ouderwets oogsten van een grote akker rogge aan de Wessinghuizerweg voor het landbouw-onderdeel van de festiviteiten, een onderdeel waaruit – onbedoeld – in 1978 ‘Onstwedder Gaarv’n’ ontstaat.

- In het voorjaar van 1977 worden geweldig mooie straatversieringen zichtbaar, waaraan vrijwel iedereen z’n steentje bijdraagt.

- Op het ijsbaanterrein wordt druk geoefend voor een op 11 eeuwen Onstwedder geschiedenis gebaseerd openluchtspel: ”Onno’s volk en zien toren”, geschreven door de Stadskanaalster gemeente-secretaris Derk Holstein.
De bekende regisseur Harm-Jan Tuin smeedt de Onstwedder acteurs/actrices tot een top-team. Zelfs de uiterst kritische recensent van het ‘Nieuwsblad van het Noorden’, Jacques d’Ancona, is erg enthousiast na het zien van de première.

- Het duo Johan en Henk van der Sluis presenteert een muziekplaat, waarin de gevoelens van de Onstwedder bevolking in tekst en muziek worden vertolkt: ” ’n Onstwedder zal nooit vergeten...”

- In het huidige pand van Bouwkundig Ontwerpburo Wilzing aan de Brink wordt een historische expositie over nog meer dan elf eeuwen Onstwedder geschiedenis ingericht. Er zijn namelijk ook diverse prehistorische voorwerpen (geleend van het Groninger Museum)  te bezichtigen.

- Twee herdenkingsboeken zijn in de maak: het historisch gedenkboek ‘Uneswido in Westerwalde’ en het fotoboek ‘Onstwedde, rond t Loug en t Wold’.  

- Een herdenkingsmunt, de ‘Solidus’ – een naam gebaseerd op een middeleeuwse munt en de traditioneel-betrouwbare Onstwedder volksaard –, wordt in drie versies (tombak, zilver en goud) geslagen bij Rijksmunt in Utrecht.

- De totale begroting voor 3 weken feest geeft (“Ja ja, schrikt u maar niet!) een bedrag van ca. ƒ 500.000 te zien. Een jaar voor het feest zal starten leveren twee financiële acties bijna ƒ 40.000 op. De Gemeente Stadskanaal zegt daarna – heel royaal – een subsidie van ƒ 50.000 toe in het eventuele tekort aan het eind van het feest. Het Groninger Provinciebestuur doet er, na het bijwonen van de première van het Openluchtspel door een lid van Gedep. Staten, nog ’s ƒ 6.625 bij.

U vindt ’t vast niet gek, dat er eind 1976 al met grote letters op de voorpagina in de krant gekopt wordt met de tekst “ ’Onstwedde 1100’ wordt een groots feest!”
Aan de vooravond van de opening op dinsdag 14 juni 1977 wijden de ‘Winschoter Courant’, ‘Nieuwsblad van het Noorden’ en ‘De Kanaalstreek’ een paginagroot artikel aan de lange voorbereidingsperiode onder de kop “Onstwedde 1100: explosie van gemeenschapszin.” Een mooier compliment kunnen de Onstwedder bevolking, de vele vrijwilligers en de kerngroep van de organisatie uit de Stichting Ocrea, niet opgespeld krijgen.

De officiële opening vindt plaats op het ijsbaanterrein door staatssecretaris Wim Meijer van het ministerie van CRM. Hij ondertekent daartoe o.a. een prachtige oorkonde (zie foto), die later aan het Gemeente-bestuur van Stadskanaal zal worden aangeboden. U kunt ‘m nog altijd bewonderen in de hal op de 1e verdieping van het gemeentehuis.
Ondanks de naam van het terrein en de vrolijke fanfare-klanken van de Johan Willem Frisokapel gaan die middag helaas enkele jeugdleden van de gymnastiek- en van de voetbalvereniging onderuit door de enorme hitte. Ze kunnen gelukkig snel weer opgelapt worden.

Op de eerste zaterdag van het feest (18 juni) zien tienduizenden toeschouwers een meer dan grandioze historische optocht. De schooljeugd doet dat een week later op z’n eigen manier nog ’s dunnetjes, maar even succesvol, over.

De sfeer en het weer zitten de periode daarna volledig mee. De organisatie blijkt vrijwel vlekkeloos werk te hebben geleverd, waardoor o.a. de grote kermis naast de feesttent op het terrein aan de Kerklaan, de Onstwedder Dag (een grote reünie van Onstwedders uit alle hoeken van de wereld), de Vrouwendag, muziekavonden in de feesttent van (Vlagtwedder) uitbater Moorman, sporttoernooien, enkele verrassingsspelen voor de jeugd, kunnen uitgroeien tot top-attracties.

Als ‘Onstwedde 1100’ op zaterdagavond 2 juli 1977 dan ook wordt afgesloten met een groot eetfestijn, - met o.a. os en varken aan het spit -, is er alle reden tot tevredenheid.
Onstwedde heeft duidelijk laten zien waartoe een eeuwenoude, maar nog altijd sterke gemeenschapszin, kan leiden.  Met zo’n instelling houd je een klein dorp groot!

N.B. Behalve de Stichting ‘Onstwedder Gaarv’n’ zijn uit de viering van ‘Onstwedde 1100’ ook het Onstwedder Historisch Archief, de huidige Historische Vereniging ‘Westerwolde’ en de Stichting Munt ‘Onstwedde 1100’ voortgekomen.

© Klaas Meijer (k.meijer@onstwedde.info)