Erve up ten Thije

Afgelopen zaterdag 12 september vond de onthulling plaats van de naam van de boerderij aan de Dorpsstraat 1 te Onstwedde. De officiële handeling werd verricht door onze dorpshistoricus Klaas Meijer. In zijn speech haalde hij nog een aantal momenten naar voren uit de rijke historische geschiedenis van de plek waarop de boerderij staat.

Het verhaal van de Bedelboerderij is een ieder in Onstwedde wel bekend. Voor wie de geschiedenis nog niet goed kent, verwijs ik naar het artikel van Klaas in de rubriek Taikens & Toal van 1 februari 2017 (zie de link onder aan deze pagina, red.) en naar het Historisch gedenkboek Uniswedo in Westerwolde, uitgebracht ter gelegenheid van het  1100 jarig bestaand van Onstwedde. De heer J. Hiskes heeft daarin het volledige verhaal van de Bedelboerderij uit de doeken gedaan.

Daarnaast werd nog vermeld dat al in 1475 sprake is van een Gert upnThie die genoemd wordt in een klaagschrift van de Westerwolders aan de bisschip van Munster over de wanddaden van de Addinga’s , burchtheren in Wedde in die tijd.
Naar deze Gert upnThie of up ten Thije is de boerderij dus vernoemd.

Ondertussen hebben wij al heel veel leuke, spontane en geïnteresseerde reacties ontvangen op de onthulling. De meest gestelde vraag is wel: “Wat betekent dat nu eigenlijk: Erve up ten Thije?” en “Hoe kom je nu bij zo’n naam?”. Nou, daar hebben we best wel onderzoek naar gedaan.
Maar eerst nog even de voorgeschiedenis hoe wij er toe zijn gekomen om deze toch wel “rotte kies van het dorp” te kopen en dan ook nog te gaan restaureren.

In 2009 is René in Onstwedde komen wonen, aan de Havenstraat naast het Ol’ daipje. Twee jaar later kregen we verkering en uiteindelijk ben ik in februari 2012 samen met mijn beide kinderen bij hem ingetrokken. We woonden in een mooi, charmant huis wat echt als een thuis voelde. Maar het was niet van ons, we huurden het. Omdat we toch wel graag een plekje van ons zelf wilden hebben, zijn we eens rond gaan kijken. Toen was mijn oog al gevallen op de boerderij aan de Dorpsstraat. Op dat moment nog volledig aan het oog onttrokken door de meters hoge beukenhaag en bomen die er omheen stonden. Duidelijk was al wel dat het pand op zijn zachtst gezegd het nodige onderhoud behoefde. René was dan ook nog niet wild enthousiast over het idee.

In 2013 zijn we getrouwd en kwam het idee van een eigen stekkie steeds vaker naar voren. En opnieuw kwam de boerderij ter sprake. Enige tijd later leerden we de toenmalige eigenaar kennen en raakten we in gesprek over deze plek. Ik was mij al wat meer gaan verdiepen in de geschiedenis van Onstwedde en kwam er achter dat dit een historische plek was met een geschiedenis die bijna 600 jaar terug ging. Dan is het toch zonde dat zo’n markante boerderij tegen de vlakte zou gaan?!
Na heel wat gesprekken over en weer, werden we het eens over de prijs en op 3 juni 2016 konden we dan eindelijk het koopcontract tekenen. Niet geheel tot genoegen van de familie: “Waar begin je aan jongen, ga niet naar de notaris, je kunt er nu nog vanaf!” Maar wat zijn we blij dat we dat niet gedaan hebben.

Met een flesje wijn en een tekenprogramma  hebben we in één avond de indeling van de boerderij gemaakt en wisten we al precies hoe het moest gaan worden. Met deze tekening zijn we dan ook naar Bouwkundig Ontwerpburo Wilzing gegaan. Zo moest het worden en zo is het eigenlijk ook geworden. Volledig op een roze wolk zijn we gestart met de verbouwing.

De eerste 2 maanden hebben we niets anders gedaan dan slopen. In het dak in het voorhuis zat een heel groot gat, je zakte boven door de vloeren heen, de zijmuur van de deel ging bijna onderste boven en het regende binnen net zo hard als buiten. De muur in de keuken zag zwart van de schimmel, maar wij zagen alles door een roze bril.

Vanaf september is Bouwbedrijf Schreuder begonnen met de restauratie. De eerste focus lag op het zo snel mogelijk wind- en waterdicht maken van het pand. Dus er kwam een compleet nieuw dak op, de zijmuur op de deel werd vervangen en toen bleek dat de muur van de keuken ook niet meer te redden was. En zo vielen we eigenlijk van het één in het ander. Maar gelukkig konden en kunnen we door de rommel heen kijken. Na een jaar verbouwen was de boerderij zover klaar dat we konden verhuizen naar de bovenverdieping. En toen waren we er eigenlijk ook wel een beetje klaar mee. De batterijen waren leeg, de portemonnee was leeg en we waren hondsmoe.

Het heeft tot november 2018 geduurd voordat we op alle fronten weer een beetje bij getrokken waren. Omdat René in juni 2019 50 jaar zou worden, werd dat onze nieuwe stip op de horizon. Op dat moment wilden we de benedenverdieping klaar hebben en ook beneden kunnen wonen. Dat is gelukt. Er moesten nog wel de nodige puntjes op de i gezet worden, maar we konden in ieder geval beneden wonen. De rest van 2019 en het begin van 2020 hebben we gebruikt om de laatste dingen af te handelen. Uiteraard blijven er nog wensen over, zoals een warmtepomp, maar dat kan later ook nog wel.

Omdat ik afgelopen zondag 50 jaar werd, leek dat ons een mooi moment om de kroon op de verbouwing te gaan plaatsen; de naam op de boerderij. En dit moest natuurlijk wel met een feestelijk tintje gebeuren. Nou, dat is wel gelukt. Wat hebben we een prachtige dag gehad, zelf het weer werkte helemaal mee!

Maar nu die naam, waar komt die vandaan? Zoals gezegd was er in 1475 al sprake van een Gert upnthie. In die tijd werd een eigenerfde, iemand met een eigen erf/boerderij, vernoemd naar de plek waar hij woonde. Deze Gert woonde dus op de Thije, up ten Thije. Maar wat is nu een Tije?
Ook de benamingen tie, tije of tigge worden wel gebruikt in de historische documenten. Een tie of tije is een gemeenschapsplaats. Een plek waar recht gesproken werd, een verzamelplaats, maar ook een plaats voor feesten en partijen en zelfs veilingen. Een brink is een vergelijkbaar iets.
Nu was er in Onstwedde al een brink, deze is er zelfs nog steeds. Eerder werd deze brink gebruikt als gemeenschapsplaats. Later veranderde deze functie en werd de brink gebruikt om ’s nachts het vee te stallen. Men zocht dus een nieuwe brink. Dit werd het perceel aan de overkant. Dus een tigge of tije is eigenlijk een ander woord voor een nieuwe brink. Of, op zijn Gronings; een nije brink.

Laat nou onze achternaam Nijenbrinks zijn…..en dan is het cirkeltje weer rond. We hadden het dus net zo goed “Erve Nijenbrinks” kunnen noemen, maar “Erve up ten Thije” klinkt toch een heel stuk beter!

Langs deze weg willen we nog alle inwoners van Onstwedde bedanken voor hun support, steun, appeltaarten, kaartjes, lieve woorden, enzovoort. Tevens willen we ook alle onderaannemers en alle anderen die hebben mee gewerkt aan de restauratie bedanken voor hun inzet. Zonder jullie was het niet gelukt om onze droom te verwezenlijken!

Gerda Nijenbrinks

Taikens & Toal van 1 februari 2017

Fotoreportage van de onthulling

Hieronder nog een klein stukje wat ik vond in het boek van de Diaconie van de Nederlands Hervormde kerk wat illustreert dat de Tije werd gebruikt om veilingen te houden.