Uit Onstwedde verdwenen Onstwedder familienamen - Deel 2

Afl. 145 – 23-09-2019

Dat het aantal families dat volledig zijn bestaan vindt in hun boerenbedrijf de afgelopen decennia enorm is verminderd heb ik u al ’s eerder verteld in deze rubriek. Dat door die ontwikkeling ook allerlei familienamen, die ooit verbonden waren aan een boerderij (bv. de familie Besseling woonde op “het Besselingh” - zie de foto van vandaag) uit ons dorp zijn verdwenen, ligt daardoor min of meer voor de hand. De werkgelegenheid was in Onstwedde immers eeuwenlang vrij eenzijdig. Bovendien waren de mogelijkheden om een andere kostwinning te vinden in de nabije regio en te blijven wonen in Onstwedde, o.a. door de slechte toestand van de wegen erg beperkt. Definitief vertrek naar elders is dan een voor de hand liggende optie.

Begin deze maand kon u in de dagbladen de resultaten lezen van een onderzoek, waaruit blijkt dat het platteland momenteel Nederland-breed aan het leeglopen is; de Groninger aardbevings-gebieden voorop.

De steden oefenen anno 2019 (kennelijk) een onweerstaanbare aantrekkingskracht uit op de jonge(re) generatie. Daar is o.a. een grotere keuze in gevarieerde banen voor vele niveaus van opleiding, meer van dit en meer van dat. Dat die jongere generatie daarbij meer en meer wordt geconfronteerd met een groeiende mate van verloedering in verschillende Nederlandse steden zou in de komende decennia trouwens wel eens voor een omslag kunnen zorgen.
We zullen zien...

Hieronder volgt een alfabetisch gerangschikte lijst van familienamen, die ooit lange tijd in Onstwedde voorkwamen, maar nu – soms ook al lange tijd – daar verdwenen zijn. Ze komen – soms – elders in ons land nog wel voor.
In ons dorp herinnert alleen een aantal straatnamen nog aan die boerenfamilies van weleer.
De lijst is uiteindelijk een stuk langer geworden dan ik aanvankelijk inschatte. Vandaar dat we een paar extra afleveringen hebben toegevoegd.

******

Familienaam .............Oorspronkelijk huisummer
(naam v.d. boerderij in Onstwedde)

Besseling 81
(erve ‘Besselingh’).
Oudere Onstwedders kennen de boerderij ‘Erve Besselingh’ vast nog wel: de familie Meeme Leffers boerde er, op de zuidhoek van de Dorpsstraat/Roessinghlaan (zie de foto van vandaag). Uit Onstwedde verdween de naam toen erfdochter Wiltje in trouwde met Jan Geerts Huiges (die de naam van z’n vrouw niet meer hoefde over te nemen, zoals het oude erfrecht eerder vereiste) en vader Nanne Besseling in 1836 overleed. De familienaam Besseling komt elders in Nederland nog voor. Dat bleek bv. afgelopen week toen Wil Besseling met een 7e plaats de beste Nederlander werd in het KLM-Open Golftoernooi.

Claddes 86
(erve ‘Het Claddes’; later ‘Het Wilkes’).
Deze boerderij stond eens aan de Dorpsstraat tegenover het huidige weggetje naar de Kampvennen. In 1674 wordt het bezit overgedaan aande fam. Hoftingh van de Onstwedder Höfte. De familienaam Cladde(s) verdwijnt nadien uit ons dorp.

Clawes 24
(erve ‘Clawes’-I).
De familie Clawes bewoonde tot ca. 1600 een boerderij aan De Hörn, tegenover het huidige ‘Slaait’nhoes’-museum-boerderij van de fam. Geert & Mannie Nieuwenhuis.

Donckeringh 104
(erve ‘Donckeringh’-I).
Deze boerderij stond eertijds ongeveer op de plek, die we nu als Dorpsstraat 40 kennen (Boels Verwarming). De familienaam Donckeringh verdwijnt al ca. 1630 uit Onstwedde en komt momenteel ook in ons land niet meer voor.

Dun(ne) 62
Deze familie bezat geen boerderij die hun naam droeg. Daardoor blijft ’t ook onduidelijk hoe ze aan hun naam komen. Mogelijk hun uiterlijk ?De boerderij stond aan de Dorpsstraat, plm. het huidige huisnr. 10 (Altaflex Fietsen). De familienaam Dunne duikt ca. 1630 in Onstwedde op en de laatst bekende Dun in Onstwedde (ca. 1850) was bakker. De naam komt nadien nog wel in Stads- en Musselkanaal voor.

Gelms 88
(“…op erve ‘Spijckmans’-I”).
De familie Gelms komt voor als kopers van “’t Spijckmans’, de boerderij v/h Joh. Moed aan het begin van de Beukenweg (no. 1)

Harding (oorspr.Harningh) 35
(erve ‘Hardingh’).
De grote boerderij van de Harding(h)-familie stond aan de huidige Hardingstraat, ongeveer bij de hoek met de Boslaan. Zij waren oudtijds ook de eigenaars van Onstweddes oudste molen, aan de Mussel-Aa bij de Molenpaal. De Hardings hebben honderden jaren een voorname rol gespeeld in het Onstwedder leven, zowel in het boerenbestuur van weleer als later in de gemeentepolitiek als in het ontstaan van de Gereformeerde kerkgemeente in Onstwedde (1835). Alhoewel de familienaam in Onstwedde niet meer voorkomt, zijn er nog altijd Hardings in de regio en weten ook bv. nazaten uit België (ik had bv. mailcontact met Maria Harding) de plek waar hun voorvaderen boerden, te vinden.

Heijes/Heis 38
(ws. op plek v/h erve ‘Weerdingh’); 92; zie ook Ter Wupping 112.
De Heijes-familie komt van oorsprong (ca. 1600) uit ter Wupping. Misschien heeft de boerderij van deze familie (stond links aan het begin van de huidige Boslaan) daarom niet de familienaam gekregen. Halfweg de 19e eeuw komt de naam nog vrij veel in Onstwedde voor.

Heijinck 80
(erve ‘Heijinck’; later erve ‘Folckers’-I).
De boerderij met deze (familie)naam stond tegenover de huidige Woldbrink. De nazaten van Folcker Folckers Heijinck gaan vanaf ca. 1550 verder onder de familienaam Folckers.

Heijlcke 50
(erve ‘Heilcke’-I).
De plek van deze boerderij kennen wij anno 2019 nog altijd als ‘het oude gemeentehuis’, aan de Havenstraat no. ... In 1755 verkoopt de laatste in Onstwedde wonende Heijlcke haar bezit aan “...de koopman Simon Harms Strathe (later: Strating)…” De Strating-familie vestigt er daarna een dorpscafé. Dit café wordt na de Franse tijd ook een tijdlang als gemeentehuis gebruikt. Vandaar dat dit huis nog altijd wordt aangeduid als "'t òlle gemaintehoes".

Hinckinck 78
(erve ‘Hinckinck’-1).
Deze boerderij stond eens tegenover de huidige COOP-supermarkt. De familienaam Hinckinck is sinds ca. 1600 uit Onstwedde verdwenen.

Hoftingh 86
Zie erve ‘Het Claddes’.

Hubbelingh 107 en 108
(erve Hubbelingh II en I).
De Hubbeling-boerderijen stonden op de plekken die we nu kennen als Jabbingelaan 1a en 3. Het was een redelijk kapitaalkrachtige familie. Hun familienaam is weliswaar rond 1900 uit Onstwedde verdwenen, maar is in de regio nog altijd welbekend. De Historische Vereniging ‘Westerwolde’ kreeg onlangs een serie oude familiedocumenten van de Hubbeling-familie geschonken. We hebben daarin (nog) geen inzage gehad.

Jabbingh 112
(erve ‘Jabbingh’).
De Jabbingh-boerderij stond eertijds ongeveer in het midden van de huidige Jabbingelaan, aan de Kampvennen-kant. Waarschijnlijk was de laatste Jabbing (die eigenlijk iemand uit de Hiskes familie uit Veenhuizen was, maar de naam van de boerderij overnam) niet zo’n erg goede boer. Hij verkoopt z’n spul en de familienaam. Jabbingh verdwijnt uit Onstwedde in 1839.

Karskens 46
(oorspr. Erve ‘Huitsingh’-II; later ‘Het Karskens’).
De latere naam van deze boerderij en ten gevolge daarvan van de eigenaar-familie komt voort uit de veel voorkomende voornaam Karsken in de Huitsingh-familie. (Ouderen onder ons hebben bv.“Kassie Huuts’n” vast nog wel gekend). De Huitsing-boerderijen stonden aan de zuidkant van de Brink; ruwweg de huidige huisnrs 3 t/m 9.

N.B.: Dankbaar hebben we gebruik gemaakt van de geweldige serie ‘Westerwolders en hun woningbezit’ van vader en zoon Wegman.
 

© Klaas Meijer (k.meijer@onstwedde.info)