‘Onstwedder TIKKELS van Noam en Foam'

Afl. 74 – 26-03-2015

Sinds 24 maart 2015 hangen in het Streekhistorisch Centrum naast de watertoren in Stadskanaal 10 schilderijen van onze Onstwedder kunstschilder Geert Schreuder. Onderwerp: “250 jaar Stadskanaal”. ’t Is een hele mooie serie geworden, waarin Geert al z’n kunstzinnige capaciteiten voluit ten toon spreidt. Daarom zonder meer het advies: absoluut de moeite waard om binnenkort ’s te bekijken. (Boetendes is n hail groot stuk van t Knoal van oorsprong Onstwedder/Veenhoezer maarkegrond ! ‘Zo was ‘t’ van t zuverste wotter!)

Met een voorgeslacht, dat een royaal veen-verleden kent, zult u kunnen begrijpen, dat tijdens het bekijken van Geerts creaties allerlei herinneringen bij mij opborrelden. Ineens schoot me echter door het hoofd: ”Wat Geert hier (opnieuw) gepresteerd heeft, verdient in wezen meer dan een eenmalig ‘Mooi waark, mien jong!’ Prestaties van dit kaliber mogen best wel ‘s worden vastgelegd voor de generaties hierna. Al was ’t alleen maar om aan te geven, dat onze vaak zo misprijzend beoordeelde regio veel meer in huis heeft dan fabrieksaardappels en sociale-werkplaatsen-in-nood.”
Mede onder invloed van de maand maart als ‘Dialect-moand’, kreeg de gedachte vorm om in de rubriek ‘Zo was ‘t’ van vandaag een doorlopende aflevering te starten met als titel ‘Onstwedder TIKKELS van noam en foam’.
Och heden! Mogelijk weet u helemaal niet wat een ‘Onstwedder tikkel’ van oorsprong is.
Ik leg ’t u graag uit.

Net als in de turf- en kanalengraverij is ‘t ook in het Onstwedderse altijd gebruikelijk geweest om bij een meer of minder belangrijke gebeurtenis een (feest)borrel te schenken. Dat kon bv. het bereiken van de nok van een nieuwgebouwde woning zijn, het einde van het zichten dan wel het ophokken van alle korenschoven op het veld, het voltooien van het (vlegel)dorsen op de deel en alles wat nog maar meer als feestelijk kon worden ervaren. Zelfs bij het aangeven van de geboorte van je kind op het gemeentehuis behoorde je oudtijds een flesje jenever in je binnenzak te hebben, zodat de ambtenaar van de Burgerlijke Stand “d’r aine op nemen kon.” (Ettelijke schrijffouten in de BS-akten zijn hierdoor oudtijds aan het eind van de middag ontstaan...).

‘Een borrel’ was dus vrijwel een synoniem voor ‘feestelijk’.“Joa kirrel. Lekker. Dou mie man n nuvere tikkel  (= een flink beetje) in t glas ! Den drinken wie d’r aine op.”  
Met een ‘Onstwedder tikkel’ was ’t echter oppassen geblazen. In het woordenboek vind je dan ook als betekenis: ’een grote massa, een groot glas vol’. Je moet dan denken aan glazen van ca. een halve liter (of soms nóg wel een ietsiepietsie meer…). ‘Heel royaal boven de gangbare maat’, laten we ’t gemakshalve maar zó omschrijven.

Zo kwam ik dus op de benaming ‘Onstwedder Tikkels’ voor die Onstwedders, die in verleden of heden op een of ander terrein (sociaal, sportief, heldendom, cultureel, intellectueel, agrarisch, enz.) royaal boven het gemiddelde uitstaken/uitsteken.
Dat zijn er, - denk ik -, geen honderden. Onstwedde / Westerwolde heeft immers altijd heel sterk de Groninger instelling gehad van:”Dou mor gewoon, dan dust al gek genog!” En dan zien we gemakshalve nog voorbij aan het feit, dat de verbindingen vanuit Westerwolde met de rest van Nederland tot ca. 1900 ontzettend slecht waren. Daardoor kon er natuurlijk van een opleiding op niveau, elders in den lande, ook niet zoveel terechtkomen.

Ik kan (en wil) derhalve in het aanhangsel bij deze aflevering eigenlijk slechts een paar namen noemen van mensen, die ’t in het recente dan wel grijze verleden naar mijn idee hebben verdiend om in deze ‘Eenmalige Lijst van Onstwedder glorie’ opgenomen te worden. De verdere invulling op dit moment en de aanvullingen in een later stadium, wil ik graag aan u, de lezers van deze rubriek, overlaten. Voorwaarde voor nominering is, dat de persoon in kwestie óf in Onstwedde geboren en opgegroeid is, óf in zijn/haar volwassen leven een flink aantal jaren (laten we zeggen: zo ca. of > 25 jr.) in Onstwedde heeft gewoond / gewerkt.

Doet u mee ?
Oh ja, nog één ding. Denk nou s.v.p. niet, dat ik met de introductie van deze lijst voorbijkijk aan al die Onstwedders m/v, die in de afgelopen jaaaaaren langere of kortere tijd hun onbetaalde, vrijwillige bijdrage hebben geleverd aan het actieve en sociale klimaat dat we in Onstwedde nog steeds kennen. Mogelijk moeten we voor hen nog ’s een 2e aanhangsel opvoeren onder de titel ‘Onstwedder Bikkels’ van nou en dou...

Voordrachten voor opname in de lijst van ‘Onstwedder Tikkels’ kunt u per e-mail doen via het aanklikken van mijn naam hieronder.

© Klaas Meijer (k.meijer@onstwedde.info)

*********************************************************************************
ATTENTIE: Er zijn sinds het verschijnen van deze aflevering van 'Zo was 't' enorm veel aanvullingen op de beginlijst van de 'Onstwedder Tikkels' binnengekomen. Dat was natuurlijk heel fijn. Zo merk je dat jouw bijdragen door de bevolking - dichtbij én veraf - gedragen worden.
Maarrrrrr... Oorspronkelijk hadden we complete lijst met 'Onstwedder Tikkels' ondergebracht in een 'Aanhangsel' bij afl. 74. De ruimte die we daar hadden bleek echter té klein om het - nog steeds groeiende - 'Aanhangsel' bij deze aflevering te kunnen onderbrengen.
Vandaar dat u vanaf vandaag ( 25 juni 2022) de complete 'Onstwedder-Tikkels-van-noam-en-foam'-lijst + alle nog komende aanvullingen alleen maar meer kunt raadplegen in de aparte rubriek 'Tikkels', onderaan de hoofdpagina.
U klikt die rubriek aan, of:

a.) u klikt op de link 'Het AANHANGSEL bij afl. 74 van 'Zo was 't': Het AANHANGSEL bij afl. 74 van ‘Zo was ‘t

of : b.) u klikt op de link 'TIKKELS van noam en foam' in de 2e alinea van het inleidende verhaal hierboven.
Zo'n klikje brengt u dan rechtstreeks in de rubriek 'Tikkels', waarin nu dus het hele aanhangsel is ondergebracht, én... waarin voldoende ruimte is voor de aanvullingen enz. die we nog van u hopen te mogen ontvangen.

**********************************************************************************