Het Groene Kruis-gebouw

Afl. 119 – 16-03-2017

De “Woldstee” gaat eerstdaags verhuizen naar de Landlaan. De daardoor ontstaande leegstand van een gebouw dat vele jaren voor de Onstwedders erg belangrijk is geweest,  bracht mij ertoe om uit ons Onstwedder Historisch Archief ‘s een oud notulenboek van onze voormalige Groene Kruis-vereniging op te diepen. Helaas had het boek dat over de oprichting ging, in 1909,  de wisselingen in het secretarissen-/ administrateursbestand niet overleefd. Uit het lijvige ‘Notulenboek’, beginnend in 1934, viel echter ook wel de nodige informatie te halen.

Op 31 januari van dat jaar, “...’s avonds 7 uur bij F. Meijer Azn. te Onstwedde…” (nu: ’Gerak’) komen 92 leden bij elkaar om het wel en wee van hun ‘…Groene Kruis en Nevenfondsen…’ te bespreken.  Die ‘Nevenfondsen’ zijn in die tijd o.a.: de TBC-Commissie, het Autofonds, het Fonds Wijkverpleging, het Ziekenhuisverplegingsfonds en een Magazijn met Hulpmiddelen. Daarmee is volgens de Begroting 1935 een kleine 3.000 gulden (= ca. € 1.350) gemoeid. Het Groene Kruis is een instelling, waarvan in die tijd veelvuldig gebruik wordt maakt. Liefst 953 dorpsbewoners zijn lid. Het opbrengen van de contributie blijkt daarbij in veel gezinnen niet eenvoudig. Vergeet niet: we zitten middenin de Crisisjaren! Op de jaarlijkse Algemene Ledenvergaderingen wordt dan soms ook – laat ik ’t maar vergoelijkend noemen – “op zeer pittige toon” geredetwist over een paar kwartjes. De wijkverpleegster in die jaren, Zuster Waldus, dwingt diep respect af. (Even terzijde: Oh, oh, oh. Hadden we die ontzettend waardevolle vrouwen maar nooit wegbezuinigd!) In het jaar 1934 legt zij liefst 2.517 ziekenbezoeken af: 2.362 “gewone”-, 95 t.b.c.- en 60 zuigelingen-bezoeken. Ga d’r maar aan staan!

In 1935 komt de stichting van een eigen Groene Kruis-gebouw voor het eerst aan de orde. De problemen bij het sluitend krijgen van de begroting, het gebrek aan reserves en het uitbreken van de 2e Wereldoorlog in 1940 staan het realiseren van dit plan echter fiks in de weg. Het wordt uiteindelijk zelfs 1962 aleer ontwerp-tekeningen ter tafel komen. Een jaar later gaan de schoppen daadwerkelijk de grond in en anno 1964 staat in het hart van het dorp een eigentijds gebouw. De kosten? Net geen 100.000 gulden (= ruim € 45.000). Zo’n 40 % daarvan wordt door subsidies enz. gedekt. Niet alleen ‘de Zuster’ (in die tijd wijkverpleegkundige is dat H. Grote Brookhuis) heeft nu een vaste uitvalsbasis, maar ook bijv. een tandarts uit Ter Apel houdt er 2 keer per week spreekuur. In de jaren erna breidt het aantal gebruikers van het Groene Kruis-gebouw zich snel uit: kraamzorg, consultatie-bureau, EHBO, enz.

Op 9 juni 1978 krijgt het Groene Kruis directe buren. Burgemeester A.A. Beckeringh van Rhijn van de Gemeente Stadskanaal stelt gezinsvervangend tehuis ‘De Woldstee’ open voor z’n 25 nieuwbakken bewoners: 13 dames en 12 heren in de leeftijd tussen 17 en 47 jaar. De burgervader hamert er met nadruk op, dat “…het straatleven van de Onstwedder gemeenschap in het nieuwe complex moet kunnen doordringen. Er mag absoluut geen isolering ontstaan tussen de plaatselijke bevolking en de bewoners van ‘De Woldstee’…”Burgemeester Beckeringh van Rhijn hoeft zich daarover korte tijd later totaal geen zorgen meer te maken. Waar de dorpsbevolking, waaronder de Jabbingelaan als direct-aanwonenden, aanvankelijk wel (lichte) bedenkingen had tegen de komst van zo’n soort tehuis in het hart van het dorp, wordt ‘Woldstee’ al na enkele maanden voluit in de armen gesloten. De eerste welkomssignalen waren trouwens al afgegeven door leden van de hervormde en de gereformeerde vrouwenverenigingen, die het gebouw een grondige schoonmaakbeurt gaven. Dat dit z’n directe weerslag heeft gehad op de ‘Woldstee’-bewoners moge duidelijk zijn.

Ik wil hier nu niet de hele geschiedenis van ‘Woldstee’ gaan verhalen. Ik stel slechts vast, dat er sinds 1978 veel is veranderd. Daarbij heeft o.a. het Groene Kruis-gebouw door grote veranderingen in de zorg z’n plek verloren. In mei 1993 komt daarom het voorstel tot ontbinding van de vereniging “Het Groene Kruis” op de ledenvergadering ter tafel. Er kan echter geen besluit worden genomen, omdat de statutair benodigde helft van het aantal leden bij lange na niet aanwezig is; er zijn er slechts 32... Een half jaar later valt het doek definitief. Administrateur A. Nieuwenweg mag na 25 jaar de boeken sluiten, Zuster Korvemaker kan afscheid nemen en ook het beheerdersechtpaar Scheper wordt werkeloos. ‘Woldstee’ daarentegen ziet het aantal bewoners groeien, betrekt daarom ook andere lokaties in het dorp en … maakt – uiteraard -  dankbaar gebruik van de vrijgekomen Groene Kruis-ruimtes. Eén ding blijf bij alle veranderingen als een paal overeind: de geweldige zorg die de bewoners van de Jabbingelaan geven aan ‘Woldstee’ (bijv. het onderhoud van de tuin) en – vooral – aan z’n bewoners. Naastenliefde naar de letter!!

Wat de uiteindelijke beweegredenen zijn geweest om geen nieuwbouw te plegen aan de Jabbingelaan, maar te verhuizen naar de Landlaan, weet ik niet. Wat ik wel weet, is dat ik hier en nu aan de bewoners van de Jabbingelaan een enorm compliment wil maken voor hun inzet voor ‘Woldstee’ in de afgelopen 39 jaar ! Ik denk namens het hele dorp te mogen spreken als ik hen hier toeroep: HULDE!!!
Enne… de Landlaan-en-rondom mag nu laten zien, dat zij geen haar minder zijn!

Tenslotte:
Wat zou er nu eigenlijk met het voormalige Groene Kruis-gebouw gaan gebeuren ? Bulldozer d’rvoor? Of zou er nog een bestemming kunnen worden gevonden, die recht doet aan de historie van dit pand en de achterliggende organisatie? (Voorlopig kunt u het pand vanaf 1 april huren bij woningcorporatie Lefier, zo hoorde ik).    

 © Klaas Meijer(k.meijer@onstwedde.info)