Van ‘Onstwedde 1100’ naar ‘Onstwedde 1140’: zijn we vooruit of achteruit gegaan?

Afl. 120 – 30-03-2017

Op dezelfde dag dat de B.V. Roeptoeter (ook bekend als PVV) bij de 2e Kamer-verkiezingen tegen een onverwachte stembusuitslag* aanliep, verzorgde Welstad een filmmiddag in ‘De Bolster’. Thema:”Onstwedde 1100”.
Tijdens het kijken naar de beelden van feestend Onstwedde in juni/juli 1977, schoten mij een aantal gedachten door het hoofd. Ik maak u deelgenoot van enkele ervan.

I.
Bijna onvoorstelbaar dat ’t al weer 40 jaar geleden is, dat Onstwedde 3 weken op z’n kop stond vanwege de viering van het 1100-jarig bestaan. En dan heb ik ’t nog niet eens over de maanden die voorafgingen aan het echte feest. Buurten en buurtschappen waren vol enthousiasme in de weer om ideeën te verwerkelijken voor de creatieve versiering van hun wijk of de wagen van die wijk die zou meerijden in de grote historische optocht van zaterdag 14 juni.  
In diezelfde vooraf-periode bracht het dorp nog even 37.000 gulden bij elkaar om de Gemeente Stadskanaal duidelijk te maken dat ’t allemaal menens met de viering van het 11e eeuwfeest was en dat diezelfde Gemeente met een gerust hart het garantiebedrag van ƒ 50.000,= kon toezeggen als bijdrage in een eventueel tekort aan het einde.
Als lid van de ‘1100-commissie’ (p.r. & algemene zaken) was ik uiteraard nauw betrokken bij de organisatie van het geheel. En nog altijd kijk ik met heel veel plezier en dankbaarheid terug op die 3 weken en de periode ervoor. De hele commissie slaakte weliswaar na de afsluitende maaltijd (met ‘swien aan t spit’) op zaterdagavond 2 juli een putdiepe zucht vanwege alle geleverde inspanningen, maar er klonk in die zucht ook een hartgrondige grom van tevredenheid door.’t Was allemaal beregoed verlopen. Wat wil je dan nog meer?

’t Had er begin 1977 even op geleken, dat het hele feest in de kiem z’n dood zou vinden. Het waren niet alleen de grote zorgen over de mogelijke opslag van (hoog) radio-actief afval in onze zoutkoepels en het opzetten van een Nederland-brede demonstratie daartegen.
Nee, ook intern leek een dorpse burgeroorlog dichterbij dan een groot feest. De scheiding van de gezamenlijke kleuterschool in een hervormd en een gereformeerd deel, wekte op een avond in ‘Brinkhof’ ontzettend veel kwaad bloed. “Wat denken dai röttege…”
Maar wat gebeurde?
Toen luttele weken later de zopas genoemde straat- en wagenversieringen gestalte moesten krijgen, werden alle verschillen van mening terzijde geschoven en gezamenlijk werden soms – zo leek ’t althans wel ‘s – meer dan twee handen uit de mouwen gestoken.
“Onstwedde 1100: een explosie van gemeenschapszin” heb ik ’t toen in de pers genoemd.

Als voorbeeld van die gemeenschapszin ziet u vandaag een foto die is genomen tijdens de grote Historische Optocht op de 1e zaterdag van het “1100”-feest.
We zien “een zigeunerfamilie”, een migranten-familie van weleer zeg maar, waarin ik o.a. (rechtsonder v.l.n.r.) Janny Scheper, Wubbe Veldhuis, Sirtje Rijks, Freek Lukens en Henny Scheper herken. Als u de andere namen nog kent, dan graag een mailtje naar k.meijer@onstwedde.info ).
Voor zover ik ’t nog niet had, heb ik vanaf dat moment diep respect gekregen voor de Onstwedder dorpsbevolking; een respect dat ik na 50 jaar hier werken, wonen, leven niet heb verloren. Hoewel...*

II.
Aan de vooravond van het 3-weekse feest zaten we nog even met een paar leden van de 1100-commissie om de tafel in de Ocrea-boerderij. Was alles nou echt goed voorbereid?
Geert (“Karregie”) Wubs, de kanjer die de financiën en de begroting (die in totaal richting een half miljoen gulden ging... Hoe durfden we dat eigenlijk aan?) zo zorgvuldig en met visie bewaakte, kwam toen met de opmerking dat ’t toch wel jammer zou zijn wanneer alle voorbereidingsinspanningen alleen maar 3 weken feest zouden opleveren. Ook na het feest zou er eigenlijk het een en ander van ‘Onstwedde 1100’ blijvend zichtbaar moeten blijven. Geert kwam zelf met de eerste voorzet: een archief, waarin documenten/foto’s uit de Onstwedder historie bewaard zouden kunnen blijven.

Gaandeweg kwamen er meer ideeën ter tafel, enkele andere ontstonden later min of meer door toeval. Uiteindelijk mogen we 40 jaar later vaststellen dat door het ‘Onstwedde 1100’-feest de volgende  organisaties / instellingen het levenslicht hebben aanschouwd:
- de Stichting ‘Onstwedder Gaarv’n’;
- de Historische Vereniging ‘Westerwolde’;
- het Onstwedder Historisch Archief (in de Ocrea-boerderij);
- de Stichting Munt ‘Onstwedde 1100’, die sinds 1978 activiteiten in het dorp financieel ondersteunt (ik kom op die Stichting later dit jaar terug);
- (indirect) de Stichting Beheer Manifestatieterrein Onstwedde.
En al die stichtingen en verenigingen marcheren 40 jaar later nog altijd als een tierelier. Zo dragen de inspanningen van toen blijvende (en lekkere) vruchten.

III *
In de inleidende zinnen en aan het eind van deel I hebt u een sterretje (*) gezien. In deze rubriek is dat altijd een verwijzing naar een voetnoot. Die voetnoot leest u hier.
* Ik weet niet of u zich hebt afgevraagd hoeveel stemmen de B.V. Roeptoe… eh… de PVV in  Onstwedde heeft behaald. Gelet op de loftrompet van hierboven over de sociale -, de werk- en de algemeen-positieve instelling van mijn mede-dorpsbewoners in 1977, kon ik me eigenlijk niet voorstellen dat die PVV in Onstwedde bij de recente 2e Kamer-verkiezingen meer dan een enkele stem zou trekken. Als een slachtkip-zonder-kop  meegaan in aalgladde opstook-praatjes ligt ons niet zo. Dacht ik…

Wie schetst mijn verbazing toen ik de uitslagen van onze beide stembureaus onder ogen kreeg. In “d’Ekkelkaamp” stemden 64 personen op de PVV en in ‘Brinkhof’ 98…
Samen dus 162 stemmen van de 1.856 die werden uitgebracht, oftewel 9%!
Nadat ik van de eerste schrik was bekomen vroeg ik mij af (en ik vraag ’t me tijdens het neertikken van deze regels nóg steeds af): ”Natuurlijk zijn de tijden veranderd en is er ongenoegen over (de uitwerking van) het kabinetsbeleid in de afgelopen 4 jaar. Als termen als ‘nep-democratie’ gaan vallen dan ben je diep gezakt. Maar zijn wij, Onstwedders, dan nog wel hetzelfde soort volkje als dat van 1977? Zijn wij misschien, veel meer dan gedacht, de laatste tijd verworden tot een gezapig dorpje van individualistische zwijgers (zie bv. onze “geweldige” reacties tijdens de 4 informatieloze jaren inzake de voorlopig geplofte gemeentelijke herindeling), een bevolking van sullige jaknikkers, die in razendsnel tempo hun sterke kanten bij het grof vuil aan het zetten zijn. Een volkje dat z’n strijdlust heeft verloren en is verworden tot een cluppie van meelopers dat in arren moede z’n stem dan maar uitbrengt op...

Nogmaals: ik was blij, dat ik indertijd voluit betrokken was bij ‘Onstwedde 1100’ en dat ik er vele goeie vrienden aan mocht overhouden. Het Onstwedder volk had tijdens en door de festiviteiten m’n hart gestolen en alleen al daarom heb ik  de energie die ik na m’n dagelijkse-boterham-werk nog over had, voluit in het mee-organiseren van allerlei Onstwedder zaken gestoken. Zaken die de levensvreugde, de solidariteit, de noaberschap, de toekomstbestendigheid van ons dorp en z’n bevolking konden vergroten.
En nu...?  

Ocrea & ‘Onstwedde 1100’-voorzitter, wijlen Henk Boels, had achterin z’n tuin aan de Jabbingelaan  een soort grafsteen geplaatst. Toen ik hem vroeg wat hij daar nou in vredesnaam mee wilde, was z’n antwoord: ”Daar begraaf ik al de idealen waarin ik ernstig teleurgesteld ben. Idealen die illusies bleken te zijn…”.
Ik denk dat ’t tijd wordt dat ik ook zo’n steen in m’n tuin plaats...

© Klaas Meijer (k.meijer@onstwedde.info)