Lofzang op de schuddeldouk

LOFZANG  OP  DE  SCHUDDELDOUK

In de vorige aflevering hebben we u een blik gegund in het Onstwedder dorpsleven van alledag aan het eind van de jaren (19)’40. Er kwam toen o.a. ter sprake, dat orde en gezag in het dorp, op school en thuis op strenge, recht-aan-recht-toe wijze werden gehandhaafd. Naar huidige begrippen misschien wel ’s een beetje té.
Eén van de attributen, die bij de handhaving van het ouderlijk gezag regelmatig werd gebruikt was ‘de nadde schuddeldouk’ (=natte vaatdoek). Die doek, die voor van alles en nog wat gebruikt werd en dus altijd gemakkelijk voor de greep lag, op de eettafel of het aanrecht. Over hygiëne of iets van dien aard zullen we in dit verband maar liever niet beginnen……..

Eertijds kon je op bruiloften en partijen regelmatig het onderstaande verhaal voorgedragen horen worden. ’t Is geschreven in een (o.i.) niet al te moeilijk Westerwolds en is daarom tegelijk een mooi oefenverhaal voor Onstwedder nieuwkomers. De oorspronkelijke auteur kennen we helaas niet.

                D E    S C H U D D E L D O U K

Mit de schuddeldouk ging t er wel ais roar heer,
het was voak ain gegleer en gesmeer.
De jongern zellen d’r wel nich veul van waiten
en de oldern zel ’t ook wel nich meer verdraiten.

Mor ik wil joe geern wat vertellen van toun.
Wat kon je toch ’n bult mit zo’n schuddeldouk doun.

Het begunde ’s mörns al vroug bie de heerd.
Den was joe dij schuddeldouk al doalek veul weerd.
Want wazzen joen handen voel van d’ aaske en t rout
de schuddeldouk schoonde dij degelk en goud.
Den kovvie kloarmoaken, - de melkers kwammen ja weer -,
de kopkes mozzen schoon, dus t schuddeldouk mos d’r heer.

Kinder kwammen van bèrre of, ook grootmoe ston op:
aalmoal gaauw even de “frizze” schuddeldouk om de kop.
Din mozzen kinder noar schoul. Was ’t onder neus nog wat glad ?
Even de schuddeldouk en ze konnen weer netjes op pad.

Kwam boer ’s middags weer, haar wat mizze aan hannen,
piep was wat voel, wol ook nich te best brannen,
even under de pomp en vot was aal t stof.
En t schuddeldouk dreugde din alles weer òf.
 
Jan kwam oet schoul, haar n bloudneuze kregen.
Bie Hinderkie mos moeke n flot modder òfvegen.
Kloas haar n dooie moes hail stief in zien haand,
mor t schuddeldouk muik alles weer netjes aan kaant.
 
Hai ! De muggen harren overaal stippen op doan.
Doar mos de schuddeldouk ook even over goan.
Wazzen manlu veur t eten ain borrel  gewoon ?
Even t schuddeldouk deur de glaskes, den wazzen dij ook weer schoon.

En kreeg je veziede op zo’n dag as Nijjoar,
mit t schuddeldouk was je de haile dag klaor.
Mit t euliekouken eten, slim de handen onder t smeer,
even t schuddeldouk pakken en kloar was t al weer.
 
Kwam domnee op hoesbezuik ? Och, zo’n man,
dij bai je gain kovvie in ’n alledoags kopke aan.
Mor zundagse kopkes konnen wel wat stovveg wezen.
Ook dizze kwoal kon je mit ’n schuddeldouk genezen.

Zo ging dat mor deur, tot ’s oavens noa t eten.
Stoulen wazzen wat voel, dij mog j’ ook nait vergeten.
Dat ging voak hail makkelk: was t toavel schoonmoaken doan,
Din kon j’ over de stoulen even mit de schuddeldouk goan.

Lutje potje ging reren. “Hai, de luier is nat.”
Even t schuddeldouk pakken en dreug was weer t gat.
Wollen kinder nich luustern, of paasden ze nich op,
den kregen ze ’n  fleer mit de schuddeldouk om de kop.

Bie winterdag gebeurde ’t wol dat t schuddeldouk bevroor.
Gain nood: even in kokend wotter en ook dat was weer kloar.
En omdat t wotter toch kookte, joa zo was ’t mor net,
wör doar deur moeke vot mor even de kovvie van zet.

Zo bin ik mit t schuddeldouk de dag ais rondgoan.
En was elk op berr’ en aal t waark was weer doan,
Den huil, vot bie d’ geutstain de schuddeldouk wacht,
tot t waark weer begunde noa de rust van de nacht.

© Geert Schreuder & Klaas Meijer