Van je familie moet je 't maar hebben

Ze woonden beiden in het hart van ons aloude dorp en ze heetten beiden Jan. “Dat kan overal gebeuren”, hoor ik u denken. Inderdaad, maar deze twee Jannen hadden bovendien allebei Heikens als familienaam.* Ze hadden immers beiden Jan Heikens & Pietertje Bouwland van de Veendammer Numero Dertien als grootouders en waren – zoals dat toentertijd de standaard was - naar hun opa Heikens vernoemd.  “Och ja, dat kan ook heel best. We hadden zo’n jaar of 60 geleden in ons dorp ook drie Jannen Wubs en we konden ze keurig uit elkaar houden, hoor: Jan Ainbain, Jan Ainoge en Jan Ainaarm.

En dan hebben we ’t nog niet eens over al die Geert Wubs’en, die er daarna waren: Geert Kantoor, Geert Naks, Geert Broens, Geert Vet. Om nog maar te zwijgen van bijv. die hele riedel Harm Lutjeboers: Pluuster, Gaarntje, Pukkie …… Nee, identieke voor- en achternamen kunnen het probleem in Onstwedde niet zijn.”Nou nee, dat is het probleem bij onze beide Jannen Heikens inderdaad niet. Zij hebben immers óók allebei een bijnaam gekregen van hun mede-Onstwedders. De ene staat bekend als Jan Café. Hij is namelijk caféhouder in het pand waar we anno 2013 Eetcafé Gerak aantreffen. ’t Is in de jaren na de oorlog hét centrale dorpscafé, waar je je biertje of je borreltje in een vertrouwde ouwe-jongens-krentenbrood-sfeer smakelijk achterover kunt slaan.

Ook de voorloper van onze v.v. Onstwedder Boys heeft in die jaren bij Jan Café-Heikens zijn thuis-basis. (Zie ten bewijze bijv. het verhaal over ‘De scheidsrechter in de turfkist’, dat in 2012 in deze rubriek verscheen).De andere Jan is bij iedereen bekend als Jan Garage. Hij is de eigenaar van een auto- en trekkergarage in het hart van Onstwedde; ’t is het pand waar momenteel de fa. J.H. Drenth schoenen verkoopt. De huidige winkel van slagerij Hemmen gebruikt Jan-Garage als showroom. Meestal staat daar trouwens alleen een fraaie oldtimer, want daar heeft deze Jan echt oog voor.Ach, door de bank genomen kunnen ze ’t best aardig vinden met elkaar, onze beide Jannen.

Natuurlijk is er wel ’s wat verschil van mening, maar dat lossen ze met een onderling Heikens-geintje wel weer op.Totdat …..Totdat Jan Garage op zekere dag ter ore komt, dat hij in het café van zijn neef nogal over de tong is gegaan. Om heel eerlijk te zijn: hij geeft daartoe ook wel ‘s – zo af en toe en zo – wat aanleiding. Jan Garage zit de handel namelijk heel behoorlijk in z’n bloed. Zo importeert hij bijv. auto’s met aanrijdingsschade via de verzekeringsmaatschappijen uit Duitsland. Als ze er ondanks de schade nog vrij goed uitzien, krijgen ze kort voor de grens van Jan “een beurt”. De motorkap met een touw wat scheef trekken, een deur op half zeven laten hangen, een lading modder her en der eroverheen, enz. Allemaal dingen die hij en Klaas Roelfsema in Onstwedde gemakkelijk zullen kunnen herstellen, maar die het te betalen bedrag aan invoerrechten aan de grens behoorlijk naar beneden brengen.

Soms voert Jan zelfs twee auto’s van hetzelfde merk en model in: één met schade aan de voorzijde en één met schade aan de achterkant. Die auto’s worden dan beide keurig doormidden gesneden en van de twee goeie helften wordt daarna met een vakkundige lasbeurt weer één keurige wagen gemaakt. Ha, dat oogt dan zo goed als nieuw, man! De Onstwedder huisarts-schrijver dr. Jan J. Boer (die woonde waar nu dr. De Kroon z’n praktijk heeft, op de hoek van de Dorpsstraat en de Karskenslaan) heeft o.a. jarenlang in een twee-in-één-gelaste-VW rondgereden.Wat dat met het voorafgaande te maken heeft ? Ik leg ’t u uit.Jan Garage is natuurlijk niet zo blij, wanneer hij hoort dat er bij Jan Café nogal kritisch over hem is gesproken. En dat neef-cafébaas Jan niet corrigerend is opgetreden, terwijl hij – volgens Jan G. – heel goed wist dat het opgediste verhaal niet juist was, schiet hem helemaal in het verkeerde keelgat.Hoe lossen de Heikens-neven zo’n probleem op ? Als Jan Garage korte tijd later hoort, dat z’n neef aanzienlijke pijn aan z’n gezicht heeft, zegt hij niet vol leedvermaak:”Net goed”, maar hij smeedt in een mum van tijd een plan.

Hij belt z’n vaste garageklant dokter Jan Boer op met het verzoek “iets aardigs” te bedenken wanneer neef Jan Café de volgende dag het spreekuur zal bezoeken. Hij moet maar ‘s een stevig en vooral een duidelijk lesje leren ! Dokter Boer is een uitstekende huisarts, maar ook voor – laten we ’t maar noemen – ‘een nummertje onderlinge opvoeding met humoristische ondertoon’ is hij altijd in. (U moet in dit verband bijv. z’n verhalenbundel “Fuut-fuut-fuut, lange bainen en gain kuut” maar ’s lezen. Die verhalen spelen grotendeels in Onstwedde en omgeving).Jan Café meldt zich de volgende dag met van pijn vertrokken gezicht op het spreekuur. Dokter Boer ziet al snel dat ’t een niet al te groot probleem betreft, dat bovendien van zeer tijdelijke aard is. Maar hij zegt:”Tja, dat is een moeilijk geval, Heikens. Maar gelukkig heb ik wel iets om het probleem op te sporen en al vast een beetje te lijf te gaan. Sluit u de ogen maar een ogenblikje, want ik moet met een zalfje wel eventjes stevig aan uw gezicht omkneden.”Jan Café doet z’n ogen dicht. “Toch wol n prima dokter, dij Boer. Hai pakt votdoadelk tou”, gaat door z’n gedachten. Het volgende ogenblik ontsnapt hem af en toe een kreuntje, want Boer masseert z’n gezicht in alle hoeken en gaten met zeer krachtige hand.

Wat Jan Café niet ziet en daardoor ook niet weet, is dat de dokter z’n gezicht grondig insmeert met een soort zwarte schoensmeer. Als dr. Boer na een paar minuten zegt:”Houd de ogen nog maar eventjes gesloten, zodat de zalf er een beetje kan intrekken”, heeft Jan nog steeds niets in de gaten. Dokter Boer ruimt de “zalf” op, wast uitvoerig z’n handen en zegt:”Zo. Dat was ‘t, wat mij betreft. Ik denk dat u nu binnen een paar dagen wel van het probleem af bent. En anders zie ik u vast wel weer. Tot ziens.”Jan vertrekt. Hij is echter nog maar goed en wel onderweg naar z’n café, of daar staat z’n neef Jan Garage aan de overzijde van de straat met een paar klanten en personeelsleden.”Wat hest doe wol Jan ? Hest de roddelzaikte oplopen of zo ? Man-man, wel hef die wol zó swaart mokt ? Kerel nog aan tou, t is toch nog lang gain tied veur Swaarde Piet ?”Jan Café voelt, dat er met hem iets grondig fout zit. Hij zet de turbo aan en sprint naar Dorpsstraat 49. Daar volstaat een blik in de spiegel …..In die andere spiegel, die z’n neef hem met deze ludieke aktie heeft voor-gehouden, hoeft hij niet eens te kijken. Die boodschap komt rechtstreeks aan. “Nee Jan, zo mout t nait weer ……”Of Jan Café ook na dit voorval tot de patiëntenkring van dr. Boer is blijven behoren, is mij niet bekend …….

* Er was indertijd nog een derde Jan Heikens in Onstwedde, maar die was minder nadrukkelijk in het dorp aanwezig dan z'n twee naamgenoten. Hij staat buiten dit verhaal en daarom gaan we op zijn achtergrond hier niet in.

© Klaas Meijer & Geert Schreuder