De Klokken van de Juvvertoren

Harm Maarsingh Rzn., van 1953-1956 onderwijzer aan de Hervormde School in ons dorp, schreef kort voor z’n overlijden in 1989 een 6-tal  verhalen in het  ouderwetse dialect over  Onstweddes verleden. 
Geert en ik zijn beiden van mening, dat het lezen van ons Groninger dialect bij velen van u dringend onderhoud behoeft. ’t Is daarom fijn, dat we u nog één keer kunnen laten genieten van een  verhaal  van de hand van Harm Maarsingh.

No. 37 : DE  KLOKKEN  VAN  DE  JUVVERTOREN   

Ik heb n moal aargens lezen, dat d’r vrouger in d’ òl toren vaaier klokken hongen hebben, in ieder gaalmgat aine. Woar dai vaaier den wol bleven bint, dat kan joe gain mens vertellen.
Man – om nô ais even hail eerliek te wezen – ik leuf d’r ook niks van. Veurzowied as ik wait – en nô mout ik wol even wéér eerliek wezen: ik wait vanzulf ook nich hailemoal alles – hebben d’r nooit meer as twai west. En dai höngen gewoon midden in de toren aan ain dikke aiken baalke. Man zo om en noabie t joar 1900 was d’r man aine meer.
De alleròldste mensen van nô können zuk ook nich aanders herinnern.
 
Goud, dai aine klokke was dus vot. En nou zel ik joe ais even vertellen woar dai bleven is. Hai is noamelk stolen, gapt, ze hebben hom wederrechtelek mitnomen. Dat is gebeurd net veur t joar 1672, ’t joar dat in onze voaderlandse geschiedenis ‘Het Rampjaar’ hait. Ons laand har dou in ainmoal tegeliek oorlog met Engeland en Frankriek en met de bischoppen van Münster en Keulen.
Mit dai röttege bisschop van Münster hadden wie in Westerwol al n poar moal eerder dikke mot had en dizze moal har hai zok weer boas moakt in onze kontreien. Tja, as je mor n hail koppel soldoaten tot joen beschikken hebben ……..
Nô hadden ze in dai tied in Loaten (in t Duuts hait dat: Lathen en dat ligt n stokje over de grins bie Troapel) wol n schiere kerke mit n toren, man doar höng gain klokke in.
Dou hebben ze doar in Loaten n dikke zwoare woagen moakt. Zai hebben d’r vaaier ossen veur spant en zo binnen ze, mit de zegen van de Münsterse bisschop en beschaarmd deur zien Münsterse soldoaten, noar Onstwedde goan. Oet de Onstwedder Juvvertoren hebben ze dou n klokke wegstolen. Op de woagen d’rmit en votwezen, trogge noar Loaten. En dai Onstwedders mozzen ook man nich zeuren, zai hadden ja zulf ook nog aine overholden !

Tot zowat 1940 hef dai klokke doar in Loaten hongen. Dou mus Adolf Hitler hom hebben veur zien oorlogsindustrie. Dat klokkebrons was ja hail prima te gebroeken bie t moaken van kenonnen.

n Poar joar loater hebben de Duutsers de klokke oet de Onstwedder toren ook weghoald; met dezulfde bedoulens as mit dai van Loaten. De mensen hebben d’r niks tegen doan. Al weer: niks. Ach, zai können ook ja niks doun, want baaide keren – in 1672 en in ‘40/’45 – was Westerwol ja bezeten gebied. As ze wol wat doan harren, was d’r van t haile dörp woarschienlek niks overbleven.

Ain noam mout in dit verband mit ere nuimd worden: dai van Luud Haikens, de man van de busliene noar Winschoot en van de garage. Dai Luud kreeg n geweldeg idee. Op t stee in de toren woar eerder de klokke höngen har, zette hai n lege gasflezze deel. En op de haile en de haalve uren sluig de dikke klepel tegen de lege gasflezze en t klonk meroakels. Elk en aine toch weer tevree.

In 1946 is d’r weer n echte bronzen klokke boven in de toren komen.

En mag ik hiermit even alle meugelke gedou in de toukomst oet de wereld helpen ? D’r hangt man ain klokke (= aine !!!!) in de toren.

© Geert Schreuder en Klaas Meijer