Zouden Onstwedders nu nog kunnen JODELEN?

Afl. 43 – 04-12-2013

Aan de vooravond van (al weer) een nieuw jaar heeft uw rubriekschrijver zich een aantal keren overgegeven aan een serie nachtelijke Meij(m)eringhen.
’s Nachts is ’t mooi stil hè en zo rond 3.00 uur gaat het meij(m)eren bij mij vaak meer dan uitstekend...
Kernvraag daarbij was: over welke mensen, welke thema’s, welke foto’s wil ik in het nieuwe jaar absoluut ’t een en ander schrijven voor ‘Zo was ‘t’?

Ik zal u vandaag geen deelgenoot maken van alles wat er toen allemaal door mijn hoofd krioelde. Meer dan 1100 jaar Onstwedder geschiedenis levert in principe immers meer stof dan een ouwe schoolmeester aan kan.
Hoogstmerkwaardig was wel, dat ik op een gegeven ogenblik jodelgezang hoorde rondom Onstwedde… “Watblieft?” hoor ik u nu zeggen.”Meijer, doe bist toch wel fris?”
Stelt u zich gerust: ik heb geen reden tot klagen.
Maar ik ben heel serieus als ik u vertel, dat ik in het holst van de nacht  Onstwedders van eeuwen geleden boodschappen naar elkaar toe hoorde jodelen. Net als vroeger in de Alpen, zeg maar. De rondom ons dorp rijkelijk aanwezige bospartijen weergalmden het geluid (= een wisseling van de menselijke kop- en borststem) alsof je in een concertzaal zat.
“Jodela-jodela-i-i-i-tiiiiiii !”

De reden voor deze gedachtenkronkel is een heel eenvoudige.
Onstwedde was ooit in het verleden rijk aan bergen; ‘bargen’ zoals we hier zeggen. ’t Waren de restanten van stuwwallen die in de zgn. Saale-ijstijd van het Pleistoceen (ca. 200.000 tot 70.000 v. Chr.) ontstonden. Toen was de noordelijke helft van ons land nog bedekt met een ijskap van wel zo’n 200 meter (sic!!) dikte. Het kruiende ijs zorgde ervoor dat een mengsel van gesteentepuin en grondresten door elkaar werd gekneed en opgestuwd, zodat uiteindelijk wallen en hoogten (“bergen”) werden gevormd. Voor een vlak landje als Nederland, dat voor een deel zelfs onder de zeespiegel ligt, waren dat inderdaad hoogten van betekenis. Neem bijv. de Holter es – en die heet niet eens berg/’barg’! – die ligt toch maar eventjes 11,1 m. boven NAP. ’t Is daarmee ’t op één na hoogste punt van de provincie Groningen! “Ozo. Wie lust er nog peultjes!”

Wat dunkt u van de bergen die we relatief recent nog allemaal hadden :
-   de Kieberg (Wessinghuizerweg)*
-   de Roege Baarg (Ter Wupping)
-   de Sikkenberg (Veenhuizen)*
-   de Tichelberg (achter Veenhuizen)
-   de Duunbaarg (Ter Maarsch)* 
-   de Piepkebaarg (Markeweg)*            
-   de Baargen (Stobke-/Driesporenweg)    
In een artikel over Onstwedde in de prehistorie werd ook de namen
-   de Steenbergen (???)* en
-   de Paasberg (???)*
genoemd. Er stond helaas niet bij vermeld waar die bergen dan wel gelegen zouden mogen hebben. Als een van de bezoekers van deze rubriek daarover iets naders weet, dan houd ik me uiteraard – als altijd – van harte aanbevolen.
En tenslotte hoeven we ons niet eens in bochten te wringen om om het Onstwedder alpine landschap te completeren met:
-   de Oomsberg (nu: Musselkanaal) en
-  de Zandberg (nu: Musselkanaal)

Vindt u ’t nou gek, dat ik visioenen van jodelende Uneswidoërs kreeg? In mijn nachtelijke voorstelling leek ‘t waratje wel of ik me in Zwitserwoldistan (of zoiets) bevond. Als je elkaar iets had te berichten, dan beklom je gewoon de dichtstbijzijnde berg/’barg’ en je jodelde je bericht naar de buren. Een soort van prehistorisch twitteren zeg maar. ’t Zal in de koele avondlucht vast en zeker ook nog prachtig geklonken hebben.

De tekening van vandaag, een 4-uierige geit, vormde in september 1985 de kop van de zgn. ‘Sikkenberg-Mekkerlijst’ tijdens de Manifestatie ‘Onstwedde 1985’. Onstwedders konden toen ter gelegenheid van de ingebruikneming van het manifestatieterrein aan de Wessinghuizerweg, via deze enquête hun “… dringende wensen, klachten, grieven, ideeën, enz. …” ‘doormekkeren’ aan B. & W. van de Gemeente Stadskanaal. Een wat vereenvoudigde vorm van jodelen zeg maar. Zulks, omdat B. & W. hun jaarlijkse rondblik door het gemeentelijke gebied vanaf de Sikkenberg al vele jaren niet meer deden; ook niet meer konden doen, omdat de Sikkenberg was verdwenen.
N.B. Een beetje triest was ’t wel om te hebben moeten constateren, dat een relatief groot aantal van de 40 reële items die de enquête toen opleverde pas heel recent is gerealiseerd of nog steeds op realisatie wacht...   

                ------------------------

Zo, ik heb u deelgenoot gemaakt van mijn plannen voor één van de onderwerpen in het komende jaar. Hebt u ook zo’n heldere – evt. nachtelijke – gedachte, die u maar niet loslaat? Gewoon aan me melden, adviseer ik u. ’t Lucht op.
Ik beloof u, dat ik m’n uiterste best zal doen achtergronden enz. te achterhalen, zodat de Onstwedder geschiedschrijving weer een stapje verder komt.

* Ondanks het feit dat Westerwolde er als één van de weinige gebieden in Nederland in is geslaagd om de natuur-van-het-verleden- en de ontwikkeling-van-de-cultuur gedurende de afgelopen (pakweg) 1000 jaar, in het heden beide zichtbaar en herkenbaar te houden, zijn de met een * gemerkte bergen/bargen de voorbije 100 jaar helaas afgegraven en verdwenen.

© Klaas Meijer (k.meijer@onstwedde.info)

UPDATE - 7 dec. 2013: Wie van u gedacht mocht hebben, dat de fantasie met mij op de loop is geweest, weet na het lezen van het 'Dagblad van het Noorden' van vandaag wel beter. Hoe denkt u, dat die 2 zeldzame heremietibissen uit Oostenrijk ineens zijn gaan bivakkeren aan onze Barkhoornweg? Haha: omdat ze op onze nog resterende bergen/bargen zijn afgekomen en op het gejodel dat ik enkele nachten geleden hoorde natuurlijk!! Ze voelen zich hier net zo thuis als in hun vaderland. Zo ziet u maar weer waartoe gastvrijheid kan leiden. (km)