Onstwedder bodem vol verborgen schatten

Afl. 99 – 26-04-2016

Dat Onstwedde een dorp is met een eeuwenoude geschiedenis behoef ik u niet meer te vertellen. Denk ik. Voor alle zekerheid daarom nog maar even een heel kort overzicht.
We bestaan al minstens 1141 jaar onder de naam Onstwedde, eertijds als Uneswido geschreven. Tussen plm. 500 v. Chr. en 500 na Chr. is heel Westerwolde een verlaten streek geweest: de uitbreiding van de veengebieden langs de vele riviertjes maakt een veilig leven onmogelijk en de bevolking vlucht naar het Duitse Ems- en Münsterland.

Vóór die tijd echter is Westerwolde, is Onstwedde, vele eeuwenlang een gebied geweest waar ’t uitstekend toeven was aan de randen van de essen (= de hoogten in het landschap) en aan de boorden van de Mussel – en de Ruiten Aa, de Renne en de diverse diepjes. Archeologisch onderzoek, her en der in Westerwolde,heeft al een aantal keren herinneringen aan die prehistorische bewoners bovengehaald: urnen, gebruiksvoorwerpen van vuursteen, enz. Eén van de meest recente opgravingen vond plaats op de Onstwedder Holte in de buurt van het ‘olle haidense kerkhof’, het gebied oostelijk van het Hommesbos.

Vandaag ga ik nog niet in op diverse vondsten uit die oertijd, maar wil ik u confronteren met de hobby van een groeiend aantal dorpsgenoten. Ik heb ’t over hen, die gewapend met veel geduld en een metaaldetector, over de akkers rond Onstwedde zwerven en de bosgebiedjes afstruinen. En met succes, dat is al een aantal keren gebleken.
Deze heren (van een met deze hobby behepte dame is mij niets ter ore gekomen...) vervullen een uiterst waardevolle functie in de nadere geschiedschrijving van dorp en streek. Wat? Een ‘Zo was ‘t’-schrijver zou zonder hun verrassende vondsten na verloop van tijd gedoemd zijn te vervallen in overal vindbare historische bla-bla.

Harrie Koning (van het gelijknamige schildersbedrijf in Stadskanaal) bekleedt met zijn vondsten van de resten van twee in de oorlogsjaren neergestorte Duitse Messerschmitts waarschijnlijk nog steeds de koppositie onder de detector-hobbyisten. Wat hij in het Boveneinde (achter Veenhuizen, a.d. Zijdstukkerweg) en op de Höfte boven de grond heeft weten te brengen verdient een groot compliment. Ik wil hiermee de andere enthousiastelingen uit ons dorp geenszins tekort doen. Hun vondsten liggen echter – voor zover mij bekend – op een ander terrein.
Daarom willen we ’t daarover, - met uw goedvinden en gelet op de huidige periode van herdenking & viering van de bevrijding -, later uitgebreider hebben.

Op de foto van vandaag ziet u namelijk een in diezelfde oorlogsjaren 1940/’45 gemaakt armbandje, waarin materiaal is verwerkt van hetzelfde soort dat Harrie Koning bij z’n zoektocht in het Boveneinde bovenhaalde. ’t Is een geel-oranjekleurig plexiglas, dat voor het eerst in de gevreesde Duitse Messerschmitt Bf-110 jachtvliegtuigen werd gebruikt. U ziet ’t als de smalle horizontale reepjes, tussen de bol gemaakte Wilhelmina-muntjes, op een zwarte ondergrond.
Mevr. Albertje Wolfs-Bosker erfde het sieraadje van haar tante, mevr. Hindertje Kruiter-Scheper (e.v. Albert Kruiter) die laatstelijk aan de Luringstraat woonde.
’t Heeft er alle schijn van dat iemand van de Kruiter- dan wel de Scheper-familie indertijd “iets-voor-de-creatieveling” heeft gezien in het onbekende oranje namaak-glasmateriaal. En als ik op basis van vergelijkbare zelfgemaakte sieraadjes zo vrij mag zijn: de armband van vandaag is vast en zeker gemaakt door een of andere onderduiker, die zwaar met verveling te kampen had en daarenboven verstand had van / ervaring had met het maken van sieraden.
Als u de lange lijst met namen van Onstwedder families hebt gezien, die in de oorlogsjaren onderduikers dan wel ‘bleekneusjes’ uit het westen van ons land een gastvrij onderdak hebben geboden, dan hoeft deze veronderstelling u ook niet te verwonderen.

Tenslotte: een oproep aan alle Onstwedders die in ons gebied af en toe met een metaaldetector op pad zijn: hou ons s.v.p. op de hoogte van jullie vondsten! Niet alleen de rubriek ‘Zo was ‘t’, maar ook jullie dorpsgenoten (inclusief die van de geslachten die nog komen!) zullen jullie dankbaar zijn.
Via het aanklikken van mijn naam hieronder kom je simpel met mij in contact.

© Klaas Meijer  (k.meijer@onstwedde.info)