Karskenslaan, laan met drama-elementen

Afl. 16 – 25-01-2013

Dateren kunnen we de foto van vandaag niet nauwkeurig. Waarschijnlijk kort voor 1960. We zien een drietal woningen die ik, - gespiegeld aan die tijd -, ‘eenvoudige-herenhuizen-nieuwe-stijl’ zou willen noemen. In dezelfde tijd dat de Tuinlaan ontstond, zijn ze gebouwd aan de Karskenslaan, één van de drie verbindingsstraten tussen de Dorpsstraat en de Boslaan.

Het eerste wat opvalt is, dat we opnieuw een naam kunnen toevoegen aan de lijst van traditionele Onstwedder geslachtsnamen die anno 2013 verdwenen zijn. (Zie de vorige aflevering van ‘Zo was ‘t’). Ook de naam Karskens komt namelijk al heel wat jaren niet meer in ons dorp voor. Voor zover ik heb kunnen nagaan zijn Zwaantje Karskens (1856-1944), getrouwd met Harm Migchels, en Jan Karskens Wubs (v/h Dorpsstraat 11) zo’n beetje de laatste telgen van deze familie die in Onstwedde woonden. Wanneer je in hun stamboom duikt, wordt ‘t overigens wel enigszins begrijpelijk dat dit vroeger toch vrij invloedrijke geslacht bij ons is uitgestorven. Ìn-en-ìn-trieste gegevens duiken op. Neem bv. het gezin van Elze Karskens & Wupke Sterenborg (ca. 1780). Vier van hun zes kinderen krijgen bij de geboorte de naam Karsken Karskens, niet één ervan wordt ouder dan 1 jaar… Tja, als bijna al je kinderen je zo jong ontvallen dan is ’t niet vreemd dat het voortbestaan van je geslacht ernstig onder druk komt te staan.

Als ik dit neer tik, dan realiseer ik me ineens dat ’t eigenlijk helemaal niet zo vreemd is, dat onze voorouders tot zo’n 100 jaar geleden veelvuldig met zo’n triestige blik op de foto staan. O.a. door de grote kindersterfte hadden ze het lachen wel afgeleerd. Gehuild zullen ze ook niet meer zo vaak hebben; dan konden ze wel aan de gang blijven...
Het enige kind dat overblijft uit het huwelijk van genoemde Elze & Wupke is Rixste Karskens (geb.1773). Zij – erfgename van Karskens Erve – trouwt met Harm Jarkes Luring uit Veele. Harm neemt daarna de familienaam Karskens aan, is zelfs verplicht die naam aan te nemen ingevolge het in die tijd nog gangbare Westerwoldse erfrecht.
We komen Harm (Luring) Karskens in 1827 tegen als de 2e burgemeester van de gemeente Onstwedde, opvolger van z’n dorpsgenoot Abel Boels. De Karskenslaan is naar hem genoemd.
Meer hierover valt te lezen in de rubriek ‘Straten’ op deze website.

In de tijd dat deze foto werd gemaakt zijn de bewoners van de drie woningen, v.l.n.r. de families Harm Haan & Ida Frikken, Roel Hilverts & Fenny Strockmeijer en Jans de Groot & Itie Walsweer (dochter van meester Walsweer van de Geref. School).*  
De huizen die er voordien stonden zijn in 1942 op jammerlijke wijze verloren gegaan. Waarschijnlijk vonken uit de smederij van Freerk Boels, - toen gevestigd naast de huidige C-1000-supermarkt -,  waaien door de stormachtige oostenwind over de Dorpsstraat en zetten het zgn. Schrievers- of Jeudenhoes op de hoek van de Dorpsstraat en de Karskenslaan in brand. Als de brandweer ter plaatse komt, is er geen redden meer aan. Ook de meeste andere woningen aan de Karskenslaan staan dan namelijk al in lichterlaaie. O.a. de huizen van de families Eelsing en Scholtens zijn reddeloos verloren. Een drama midden in de toch al donkere jaren van de 2e Wereldoorlog. De Onderlinge Brandverzekerings Maatschappij (OBM) ‘Onstwedde’, waarbij vrijwel alle panden verzekerd zijn, raakt door de ingediende schadeclaims op het randje van z’n ondergang.

Je zou bij het zien van de drie welvaart uitstralende huizen op de foto niet zeggen, dat er zoveel historische ellende met onze Karskenslaan is verbonden.
Nee, geschiedenis is niet altijd een verzameling van leuke dingen.

* Met dank aan dhr. Hessel Troost van de Karskenslaan voor de nuttige informatie.

© Klaas Meijer (k.meijer@onstwedde.info)

OPMERKING : De foto toont NIET de KARSKENSLAAN, maar de eerste huizen van de JABBINGELAAN. Attente bezoekers : vooreerst bedankt voor jullie terechte correctie. km