Hommesbos, Pareltje aan de Onstwedder Diamant

Afl. 55 – 22-05-2014

Enkele weken geleden kwam in deze rubriek het Hommesbos ter sprake, toen we een aantal elementen uit de bevrijdingsgeschiedenis van Onstwedde op 12 april 1945 belichtten: Poolse bevrijders, die vanuit de Dorpsstraat een groep Duitse ‘achterblijvers-met-een-dikke-plaat-voor-de-kop’ uit dat bos wegschoten.

Datzelfde Hommesbos, aan Onstweddes noordzijde, is anno 2014 één van de landschappelijke pareltjes aan onze op zich al fraaie Onstwedder diamant. Stichting ‘Het Groninger Landschap’ heeft dat in (19)’85 eveneens onderkend en heeft het 2½ hectare grote bos toen in eigendom overgenomen van de familie Hommes. In eerste instantie plaatsten ze er – “Dom-dom-dom !” – een bord bij dat aangaf dat daar het “Ommerbos” lag. Alex Wubs (Kzn.-Beukenweg) heeft onze provinciale landschapsbeheerders er toen fijntjes op gewezen, dat de Stichting wel heel gemakkelijk alleen op klankjes en horen-zeggentjes was afgegaan. Maar hij vertelde ze ook, dat de Onstwedders bereid zouden zijn hen de blunder te vergeven als ze spoorslags de noodzakelijke verbetering aanbrachten. En – eerlijk is eerlijk – dat hebben ze toen met bekwame spoed gedaan.
(Om nóg eerlijker te zijn: op de website van ‘Het Groninger Landschap’ staat anno 2014 nog steeds, dat “… de plaatselijke benaming destijds (= dus 1985, km) het Ommerbosch was...” Tja, ’t valt kennelijk niet mee om je ongelijk voor de volle 100% toe te geven. Of zou de zo even genoemde ‘plaat-voor-de-kop’ misschien in het het Hommes-bos verborgen zitten?)

De naam ‘Hommes-bos’ komt van de man, die het perceel in de zgn. Vlaiskoelen in de jaren (19)’20 kocht om er een weekendhuisje neer te zetten (zie de foto). Johannes Hero Hommes was als chirurg, en later als directeur, verbonden aan het Winschoter St. Lucasziekenhuis. Tijdens de 2e Wereldoorlog was hij bovendien één van de belangrijkste leiders van het verzet in Oost-Groningen. Een Hommes-zoon heeft, naar ik onlangs hoorde, zelfs nog een tijdje ondergedoken gezeten bij de fam. Elzo Bruggers in Vledderhuizen.
Het vakantiehuisje is, op een paar funderingsresten na, in het bos niet meer te vinden. De beschieting van de achtergebleven Duitsers door de Polen was wel zodanig hevig, dat het huisje grotendeels het loodje legde. Schilder Jan Wubs maakte na de oorlog van nog bruikbare delen een werkplaats achter zijn toenmalige woning aan de Boslaan.

’t Is niet alleen het bos waarop we trots mogen zijn. Ook de directe omgeving mag zonder meer uniek genoemd worden. Aan de westkant ligt namelijk de Holter es, die met z’n hoogte van zo’n 11 à 12 m. boven NAP de hoogste heuvelrug van de hele provincie Groningen is. ’t Betreft hier een restant uit de IJstijd, van zo’n 100.000 jaar geleden. De kleine heuvels in het Hommesbos zijn vroegere stuifduinen, aan de oevers van de toenmalige Renne (een verdwenen riviertje dat het dorp bereikte ongeveer op de plek waar nu de Ocrea-Boerderij, Dorpsstraat 93 staat).
Het gebied aan de oostkant van het bos stond ooit bekend als “het oude heidense kerkhof”. Ik herinner me nog hoe enthousiast provinciaal archeoloog Henny Groenendijk was, toen ik hem dat kon vertellen. De opgravingen op de Holte stonden in die tijd op het punt van starten en deze oude benaming was voor Groenendijk een keiharde bevestiging van al – terecht, zoals later bleek – bestaande vermoedens.

Onze plaatselijke agrariërs zijn nooit erg verguld geweest met het Hommesbos-terrein en de direct aangrenzende kavels: steile zandheuvels (zoals op de foto, achter het huisje bv. te zien is), onvruchtbare grond en ook nog moeilijk te bewerken vanwege de leemlagen. Geen wonder dat boer Albert Meems, van de Kampweg en motor-enthousiast (in z’n jonge jaren dan), zijn kavel naast het Hommesbos een aantal jaren spontaan verhuurde aan motorclub MRTO-in-nood. Die waren door de ruilverkaveling eind jaren (19)’70 hun terrein in ‘De Bargen’ kwijtgeraakt, het Lawaaisportcentrum aan de Vleddermond stagneerde in z’n ontwikkeling en zij zaten zonder oefenterrein.

Dat het Hommesbos ook in z’n flora en fauna absoluut te koesteren is, moet u maar van me aannemen. Mijn expertise in dat opzicht schiet tekort.  

* Ondergetekende realiseert zich dat de combinatie parel/diamant juweliers-technisch waarschijnlijk enigszins vergelijkbaar is met tang/varken… (Met dank aan dhr. Geert Draadjer voor enkele nuttige aanvullingen).

© Klaas Meijer (k.meijer@onstwedde.info)