Een paar apart: Rieks en Stiene

Afl. 88 – 24-11-2015

Vrijwel zeker is het aantal bezoekers van onze website, dat bij het zien van de foto van vandaag gelijk zegt: ”Och gek joa, dat binnen ze!”, vrij klein. Dat is ook geen wonder. ‘Zo was ‘t’ gaat immers over de oude tijden, die van weleer.

U ziet het echtpaar Rieks & Stiene, hier - waarschijnlijk eind jaren ’30 – afgebeeld als een stel jongverliefden. Verliefd zijn ze op dat moment misschien nog steeds, hoewel ze in al 1906 getrouwd zijn en 2 volwassen kinderen hebben. Officieel heten ze Henderikus Wapsenkamp & Christina van der Huizen en ze zijn straatzangers van beroep. Hun werkterrein ligt van omstreeks (19)’20 tot het midden van de jaren ‘40, zo’n dertig jaar lang, in de wijde regio: van Onstwedde en Alteveer tot Stadskanaal en Nieuw-Buinen. Ze wonen ooit een tijdlang in het zgn. daklozenhuis aan een zijweg tussen de Tangerveldweg en Grootstukken in Alteveer. Daarna vele jaren aan de Kettingwijk, - zeg maar het verlengde van Vledderhuizen -, in de richting van Stadskanaal. Hun laatste jaren slijt het echtpaar opnieuw in een ‘Daklozenhuis’, nu aan de Spoorstraat in Stadskanaal.
Rieks sterft op Nieuwjaarsdag 1962, 82 jaar oud. Z’n vrouw is hem in 1946 al voorgegaan.

Het is een apart stel geweest, die Rieks & die Stiene. Naar mijn idee moét je ook wel één of twee beetjes apart zijn als je je kost gaat verdienen door als ‘professionele’ straatzangers langs de huizen te trekken. En dat bv. ook nog ondanks de crisisjaren ’30.
Uit mijn jonge jeugdjaren herinner ik me een collega van Rieks & Stiene: Jan (de) Roos. Vanuit de Stad Groningen brengt hij regelmatig een bezoek aan Stadskanaal en omgeving om daar zijn zang-serenades ten gehore te brengen. Ook in Onstwedde is hij geen onbekende. Als hij één van z’n befaamde lange uithalen produceert, komt z’n borstkas onder hoogspanning te staan. Het fraaie ingelijste diploma, - ondertekend door de Minister van Weer en Wind...-, dat hij voor de borst heeft hangen, staat dan bijna op breken.

Rieks & Stiene zijn net als collega De Roos overtuigd geweest van hun zangcapaciteiten, dat moge zeker zijn. Anders waren  ze er vanzelfsprekend ook niet zo lang mee  doorgegaan. Stiene raakt immers bij het klimmen der jaren steeds slechter ter been, - zeker als ze de drankfles weer ’s aan de mond heeft gehad... -, en Rieks heeft haar de laatste jaren altijd noodgedwongen in een kruiwagen(!!!) van huis naar huis naar thuis moeten transporteren. Een tragikomische aanblik. Geen wonder, dat er een spotversje over het duo ontstaat:

“Rieks speelt op het klavier, (Rieks speelde accordeon als begeleiding van de zang)
Stiene slaat op de trom.
Rieks, die haalt het geld op
en Stiene lacht zich krom.”

Over Rieks is trouwens op 6 februari 1926 in de regionale pers ook al eens een “lovend”(?) “gedicht” verschenen. Als ik u daarvan enkele strofen ter afsluiting presenteer, hebt u allicht een helder(der) beeld van het illustere duo van deze aflevering.

“Rieks, die heeft als Mengelberg ¹
Kost’lijke talenten.
Beiden zijn ze muzikant
Om de lieve centen.
Mengelberg die zag zijn werk
Beter steeds belonen.
Terwijl hij in een auto zit
Moet Rieks bij ’t werkhuis wonen.

Of het regent, sneeuwt of stormt,
Rieks, die zie je sjouwen.
Op zijn pruimpje B.Z.K. ²
wetenschapp’lijk kauwen.
Hij treedt op in d’ buitenlucht,
schommelt langs de huizen,
zo vult hij de portemonnee
en de gekkenhuizen.”

¹ Mengelberg (1871-1951) was dirigent van het Concertgebouw-orkest met een grote reputatie. De componist Richard Strauss heeft bv. zijn symfonisch gedicht ‘Heldenleben’ in 1899 aan Willem Mengelberg en z’n orkest opgedragen.
² Beste Zware Pruimtabak. In het begin van de vorige eeuw een merknaam, gevoerd door de fam. Dobbelman te Rotterdam.

N.B.: Voor deze aflevering is o.a. gebruik gemaakt van het zeer informatieve boek van W.H. van der Ploeg “Twee eeuwen Stadskanaal” (1977).

© Klaas Meijer (k.meijer@onstwedde.info)