De Gaven van ‘Onstwedder Gaarv'n’

Afl. 59 – 29-08-2014

Opnieuw heeft de Stichting ‘Onstwedder Gaarv’n’ een succesvol Oogstfeest afgesloten. Al bijna 40 jaar achtereen, blijkt deze club van enthousiaste vrijwilligers in staat om z’n bezoekers een fijne dag te bezorgen. Van tal van mensen weet ik, dat het jaarlijkse Oogstfeest voor hen bovendien dé dag is geworden om in een ontspannen, ouderwetse entourage van boerengezelligheid met allerlei Onstwedder en Westerwoldse kennissen ’s even lekker bij te praten. Kortom: ook een dag met een hoog reünie-gehalte.
De vraag die bij zo’n opmerking natuurlijk opdoemt is: ‘Hoe krijgen die ‘Gaarv’n’ het eigenlijk (steeds weer) voor elkaar om zo’n lekker sfeertje te creëren?’

Ik wil als antwoord met u kort terugblikken op het ontstaan, het eerste jaar van de ‘Gaarv’n’. Het archief van die begintijd is helaas verloren gegaan, zodat er geen officiële stukken zijn om op terug te vallen.
Toch zal ik proberen geen duplicaat te produceren van datgene wat u beknopt in het hoofdstukje  ‘Historie’ op de eigen website van ‘Onstwedder Gaarv’n’ kunt vinden (te bereiken via de grijze balk onderaan de hoofdpagina van www.onstwedde.info). Ergens mag dat een niet al te moeilijke opgave zijn, omdat ikzelf nauw bij die start betrokken mocht zijn en derhalve mijn eigen (geheugen-)archief kan raadplegen.

“Dizze heppening mout je nait lopen loaten. Hier mout je mit deurgoan. Al was ’t allent al veur de mooie ploatjes!” (Deze happening moeten jullie niet laten lopen. Hiermee moeten jullie doorgaan. Al was ’t alleen maar vanwege de mooie foto’s die te maken zijn!).
Bovenstaande kreten van de indertijd alom in de regio tegenwoordige persfotograaf Hans Banus uit Stadskanaal zullen niet geheel vrij geweest zijn van eigenbelang, maar hij maakte er hoe dan ook op die bewuste zaterdag wat mee los. Dat is wel 100 % zeker.
We schrijven zaterdag 9 juli 1977. Het superfeest rond het 1100-jarig bestaan van Onstwedde is een week eerder afgesloten. Tienduizenden enthousiaste mensen hebben drie weken lang de straten en de feestterreinen van het dorp bevolkt. Eén van de grote publiekstrekkers was de ouderwetse verwerking van een korenoogst onder het motto: ‘Dorsen in grootvaders tijd’. Met dorsvlegelaars, met een door een prachtige stoomlocomobiel aangedreven en door vrijwilligers bemande dorsmachine, met dito stropakkensjouwers, strodokkenbinders, kortom: met alles wat er vroeger na het binnenhalen van de oogst kwam kijken.

Loonwerker Meeme Leffers van de Dorpsstraat 37 heeft onder de pannen van z’n historische boerderij uit 1822 nieuwe strodokken nodig. Daarvoor heeft hij gaaf stro nodig, stro dat niet al in een of andere stropers is verfrommeld. Meeme weet niet alleen de strodokbinders van “1100” in actie te krijgen, een hele serie andere oogst-vrijwilligers volgt in hun spoor. Zo wordt die middag een ontzettend gezellige, aktieve ‘nazit’ van ‘Onstwedde 1100’. Zeker als rond 4 uur de borrel langs komt...

Als er voldoende  strodokken zijn geproduceerd, gaat Willem Waarsing, - Onstweddes beroeps-enthousiasteling -, acuut met de kreten van Hans Banus aan de slag. Hij verzamelt Geert Sterenborg, Albert Tempel, Meeme Leffers, Harm Wilzing, Hendrik Hazelhoff en Klaas Meijer om zich heen en ter plekke wordt een soortement voortgangscommissie* gevormd. Een commissie, die in wezen gestalte zal moeten gaan geven aan een van de belangrijkste wensen van de werkgroep die ‘Onstwedde 1100’ op poten heeft gezet:”Drie weken met elkaar feest vieren is prachtig, maar de voorbereiding ervan vergde zoveel tijd, energie en geld dat er ook na de festiviteiten elementen moeten overblijven, waaraan de Onstwedders in de toekomst plezier kunnen beleven. Waarmee Onstwedde ook na 1977 eer zal inleggen.” **

Op de 1e vergadering wordt door alle 7 bestuursleden ƒ 25 p.p. in een pot gedaan en er is kassaldo. Hendrik Hazelhoff doet er zelfs ƒ 50 in, omdat hij ontzettend blij is dat hij na een ziekenhuisopname weer bij ‘de club’ kan zijn.
Als voorlopige naam wordt gekozen “Oogst- en Dorscombinatie ‘Uneswido’”. Uneswido is de naam van Onstwedde in de Middeleeuwen (500-1500). Alle te ontwikkelen aktiviteiten zullen erop gericht zijn om:
a.)    het traditionele Westerwoldse boerenambacht in ere te houden;
b.)    een interessante aanvulling te bieden op de vrije-tijdsmogelijkheden van Onstwedder senioren (m/v);
c.)    via cursussen te zorgen voor het behoud van de kennis en de vaardigheden van de oude Westerwoldse boerenambachten.
Willem Waarsing wordt de eerste secretaris. In zijn eerste notulen denkt hij kennelijk met veel genoegen terug aan het 4-uurtje in de schuur bij Meeme Leffers, die bewuste 9e juli. Ik hoor Willem nog met luider stemme lezen:”Notulen van de eerste bestuursvergadering van de ‘Oogst- & Dorst…combinatie ‘Uneswido’…
Enkele maanden later wordt door ondergetekende een nieuwe naam gepresenteerd: “Onstwedder Gaarv’n”. “Gaarv’n” zijn garven, korenschoven. Maar dat is u allicht bekend. Kunstenaar Hans Boer van Vledderhuizen, die ook het vignet van ‘Onstwedde 1100’ ontwierp, heeft een passend logo ontworpen: een gestileerde korenschoof; nog altijd het herkenningsteken van ‘Onstwedder Gaarv’n’.

Op een zaterdag medio juni 1978 vindt – opnieuw in en achter de schuur van Meeme Leffers – het allereerste oogst- en oude ambachtenfeest plaats onder de naam ‘Onstwedder Gaarv’n’***. Wethouder Bert Migchels toetert de manifestatie met een krachtige blaas op een (geleende) boerhoorn**** open. Ondanks een straffe, droge wind vinden tal van bezoekers hun weg naar de hoek van de Dorpsstraat/ Roessinghlaan. Zelfs een geslacht ‘swien op de ledder’, - vakwerk van slager Berend Halmingh -, maakt dan nog deel uit van het evenement. De Keuringsdienst van Waren zal dat onderdeel echter voor het volgende jaar – terecht – verbieden. Omdat ‘Onstwedder Gaarv’n’ op dat moment nog geen rechtspersoonlijkheid is, worden de evenementen de eerste jaren onder de paraplu van Stichting Ocrea georganiseerd. Dat is belangrijk vanwege bv. aansprakelijkheidsverzekeringen, benodigde vergunningen, enz. Er wordt direct afgesproken, dat de ‘Gaarv’n’ volledig zelfstandig zullen worden op het moment dat zijzelf de tijd daarvoor rijp achten. Dat is in 1985 het geval. De zelfstandige Stichting ‘Onstwedder Gaarv’n’ is geboren.

De groep, - nog steeds voor 100 % uit vrijwilligers bestaand -, heeft in de jaren daar-voor laten zien, dat ze in staat is tot topprestaties. En de groei is er nog lang niet uit.  
Er stromen uitnodigingen binnen voor het geven van demonstraties oude ambachten uit binnen- en buitenland. De “Gaarv’n” worden een begrip in den lande.
- Waren ‘t in 1985 nog slechts 10 uitnodigingen per jaar, in 2009 zijn ’t er 62 geworden waardoor het totale aantal gehonoreerde verzoeken om een dag mee op te luisteren in 2010 boven de 1.000 uitkomt ;
- Als enige organisatie buiten Drenthe worden de ‘Gaarv’n’ in 1981 uitgenodigd om mee te werken aan het feestprogramma in Zuidlaren ter gelegenheid van het bezoek van Koningin Beatrix op Koninginnedag;
- Alleen al het Oogstcorso trekt in 1981 meer dan 10.000 bezoekers naar Onstwedde.

Wat nou de kern is van het succes van ‘Onstwedder Gaarv’n’? Naar mijn mening ligt dat gewoonweg aan:
a.) de constante groep van bevlogen vrijwilligers, die sinds 1978 met hart en ziel z’n taken uitvoert;
b.) het ouderwetse, degelijke vakmanschap waarmee gepresenteerd wordt;
c.) de manier waarop de bezoekers met een open, Westerwolds-vriendelijke  instelling tegemoet worden getreden.
Zó creëer je een supergezellig, nostalgisch sfeertje waarin echt iedereen zich wèl voelt. Als je jezelf als bezoeker dan bovendien nog kunt trakteren op een ‘Onstwedder Gaarv’n’-kwaliteitsstoede  of een paar soepel weghappende spekkedikken, ach dan kan je dag toch niet meer stuk?
Een Supercup voor onze eigen, ons aller ‘Onstwedder Gaarv’n’!!!

* Alsof ’t zo moest zijn, hè. Jan ten Have, sinds begin jaren(19)’90 voorzitter van de ‘Gaarv’n’, woont precies op de plek waar ‘zijn club’ 37 geleden begon.
** Uiteindelijk zijn er 3 organisaties rechtstreeks uit het “1100”-feest tevoorschijn gekomen. Behalve ‘Onstwedder Gaarv’n’ zijn dat: de ‘Historische Vereniging Westerwolde’ en Stichting Munt ‘Onstwedde 1100’, die al 37 jaar aktiviteiten in ons eigen dorp financieel ondersteunt.
*** Naar mijn mening moet ‘Onstwedder Gaarv’n’ ophouden met te liegen over z’n leeftijd. In 2014 is er voor de 37e keer een manifestatie/een oogstfeest/een volksfeest-gestoeld-op-de-oude-boerentradities gehouden. Dat de ‘Gaarv’n’ de eerste 8 jaar van z’n bestaan nog een beetje Ocrea-steun genoot, was toentertijd onvermijdelijk vanwege het feit, dat ‘Onstwedder Gaarv’n’ nog geen rechtspersoon was, vanwege – laten we ’t maar noemen – de jonkheid van de Gaarv’n.  
**** Weet u wat naar mijn mening zo gauw mogelijk aan het materialen-arsenaal van de “Gaarv’n” zou moeten worden toegevoegd? Een ouderwetse boerhoorn (in fraai-koperen uitvoering). Net zo als vroeger de boeren van een boerschap met de klank van de boerhoorn werden opgeroepen om op een gezamenlijke bijeenkomst te verschijnen, kan ‘de opener’ van volgend jaar (en daarna) het spektakel op het evenemententerrein dan openblazen en de mensen oproepen toe te stromen.

© Klaas Meijer (k.meijer@onstwedde.info)