"Betsie" Wolfs, Hart van en Hart voor de Zorg

Afl. 67 – 18-12-2014

Met alle op handen zijnde veranderingen in de zorg komend jaar en met alle zorgen die daaruit – hopelijk grotendeels ten onrechte – voortvloeien, stel ik u in deze aflevering een markante vrouw voor. Van haar aanpak(ken) en de manier waarop zij draagvlak voor zorg-activiteiten wist te creëren, kunnen we ruim een halve eeuw later nog veel leren. Daarom zetten we deze keer, bij wijze van uitzondering, op de grens van het nieuwe (zorg-)jaar één persoon centraal.
We hebben ’t over mevrouw Elisabeth G. Wolfs-Zwart, oorspronkelijk afkomstig uit de omgeving van Zwolle. In de Onstwedder volksmond heette ze echter altijd (gewoon) “Betsie”. Velen onder u zullen zich haar nog kunnen herinneren. Ze was de vrouw van Albert Wolfs van de kunstmesthandel bij de haven.

In de jaren (19)’50 is “Betsie” met haar zorg-werk begonnen, zo maar, zonder een bepaalde aanleiding. En ze heeft ’t met verve kunnen / mogen doorzetten, zo’n  20 jaar lang. Vol enthousiasme, met haar niet geringe organisatievermogen, maar vooral met een groot hart voor zowel het personeel als voor de cliënten van de Gezinszorg Onstwedde. Ja ‘Gezinszorg’, zo heette de ‘Thuiszorg’ vroeger. Hulp bij zieken en bejaarden aan huis. En “Betsie” mocht aan die club leiding geven; vanaf het eerste uur. Ze wou daarvan eigenlijk nooit horen. “Zoiets kan alleen maar goed worden opgezet als de hele dorpsgemeenschap meewerkt. En als dat zoals in Onstwedde het geval is, dan is ‘leiding geven’ gewoon meezwemmen in de heersende enthousiasmegolf. Ik geniet dan ook alle dagen van m’n werk.”

Ze was – eerlijk is eerlijk – niet helemaal onbekend met het zorg-terrein toen ze er in Onstwedde mee begon. Ze was eerder actief geweest bij de jeugdzorg en op het gebied van ‘de ontspoorde jeugd’. (Ja, die groep jongeren bestond inderdaad 60 jaar geleden ook al!)
Misschien heeft ze daar haar uiterst hartelijke stijl van omgaan met mensen wel geleerd.

Ik maakte voor het eerst kennis met mevr. Wolfs tijdens een sollicitatiegesprek in 1965 op de Chr. Landbouwhuishoudschool ‘Moraine’ (= een gletsjerrestant uit de IJstijd) in Tange-Alteveer (= de plek waar nu Aannemersbedrijf Speelman zit). Ik had bij de voordeur net de toenmalige directrice met een korte handbeweging terzijde “geveegd”. Ik was immers aan de late kant en kon me nu niet nog ‘s laten ophouden door een – naar ik stom genoeg meende – ‘leerlinge uit de Vormingsklas of zo’… Ha, was Klaas Meijer niet kort daarvoor bevorderd tot luitenant bij de Verbindingsdienst van de Kon. Luchtmacht en moest hij niet dagelijks een hele riedel LuVa’s (= Luchtmacht-Vrouwenafdeling) aansturen?
Nou dan…

U kunt zich voorstellen hoe Meijertje-Eigenwijsje in de nesten zat toen bleek hoe de situatie werkelijk was en dat een huishoudschool in Alteveer helemaal geen Vormingsklas bezat. Een fatsoenlijk sollicitatiegesprek zat er eigenlijk al niet meer in. “In stilte af door de zijdeur” is in zo’n geval vaak het beste advies en ik heb dat ook ernstig overwogen.
Ik weet niet meer exact hoe “Betsie” (zij was de secretaresse van het schoolbestuur) het voor elkaar heeft gekregen, maar binnen enkele minuten had zij de lucht vrijwel volledig geklaard. Ze legde met een stralende lach (zie de foto) uit, dat zulke “beetje domme foutjes” konden voorkomen en ik kon aansluitend met het voltallige bestuur + de directrice een fijn, open gesprek aangaan; een gesprek dat – de wonderen waren ook toen de wereld nog niet uit – nota bene eindigde in een benoeming.
Als eerbetoon aan “Betsie” heb ik later de naam van de school op bijna al mijn schoolpaperassen gewijzigd in ‘Mor Aine’. Een school zoals de huishoudschool in Alteveer, met zó’n secretaresse, was er in mijn optiek ‘Maar Één’!

In het begin met slechts één gediplomeerde kracht, telt de Onstwedder gezinszorg er in het midden van de jaren (19)’60 al zes. Ze worden terzijde gestaan door ca. 10 helpsters en zo’n 20 part-timers. We mogen dan nu wel over vergrijzing spreken, er zijn ook in die jaren ouderen zat die ’t alleen (lang) niet kunnen redden. “Betsie” zou “Betsie” niet zijn als ze niet ziet aankomen, dat de situatie met té  veel mensen die een beroep moeten doen op bijna volledige thuiszorg, op té veel plekken her en der in dorp en regio, op termijn niet lang(er) haalbaar is.
(Even een gemene opmerking tussendoor: Daarvoor hoefde zij dus niet te wachten tot 2015...)

“Betsie” gaat met een groep anderen, die in die jaren sturing geven aan dorpsactiviteiten van velerlei soort, aan de slag. Met o.a. huisarts Jan J. Boer, met Jan-Dirk de Boer van de Chr. Ulo, met verzekeringsman Jurrie Haan en nog een paar. Er moet een soort dienstencentrum komen: een gebouw waarin een reeks ouderenwoningen is ondergebracht, zodat de hulpverlening wordt vergemakkelijkt; met een recreatieruimte; met iemand die de leiding heeft van het geheel; met… Kortom: een plek waar bijna alles voor bejaarde dorpsbewoners kan worden gedaan zonder dat hun zelfstandigheid echt wordt aangetast.  

In 1969 wordt dienstencentrum ‘De Zonnehof’ aan de Olde Hof geopend, een gezamenlijk project van Onstwedde én Alteveer. Enkele jaren daarvoor werd zo’n samenwerkings-project tussen deze twee dorpen overigens nog vrijwel onmogelijk geacht: ze lagen elkaar niet zo, om ’t maar voorzichtig uit te drukken. Een gezamenlijk dorpsblad ziet kort daarna logischerwijs het licht: het nog altijd elke maand verschijnende dorpsblad voor beide dorpen, ’De Schakel’. De grote, geschakelde letter S op de voorpagina geeft nog steeds aan, dat je dingen S-amen en met S-pirit moet aanpakken als je iets wilt bereiken.
In 1971 meldt “Betsie” in damesweekblad ‘Margriet’, dat ze in en via het dienstencentrum een “klandizie” heeft van liefst 570 (!!) bejaarden. Er zijn biljart- en sjoelclubs, wandelgroepen (die op wandeltochten collega-bejaarden van elders er vierkant uitlopen, zo weet ik nog uit ervaring), een bejaardenkoor met 60 leden, cursussen, gymnastiek, tafeltje-dek-je, voorlichtingsavonden, enz.

Hoewel ‘De Zonnehof’ na de komst van ‘De Bolster’ inmiddels geen directe woonfunctie voor ouderen meer heeft, mag gerust gesteld worden dat deze locatie ook anno 2014 niet gemist kan worden.
Dank, heel veel dank, komt toe aan al die mensen die zich, soms jaaaarenlang, hebben ingezet voor het soepele, vriendelijke, betrokken reilen-en-zeilen van de Zorg in velerlei variaties in Onstwedde (en Alteveer). Een ‘participatie-samenleving’, waarbij Nederland-anno-nu zich de vingers mag aflikken. Laten we dat walgelijke woord ‘participatie-samenleving’ trouwens in Onstwedde maar gelijk afschaffen en er “Op ‘t Betsie-pad” van maken.“Betsie” Wolfs-Zwart mag namelijk nog steeds een voorbeeld zijn. Zoals zij was er “mor aine”!  
Maar “Betsie” was ook iemand met een instelling waaraan zich zorgen makende ouderen van nu, zorg verlenende organisaties van nu, dorpsbewoners van nu die wel zouden willen en kunnen (mantel)zorgen*, zich mogen spiegelen. Stilzitten, mopperen, bureaucraatje spelen, alleen maar de centen in de kop hebben, is geen optie.
SAMEN  DE  SCHOUDERS  ERONDER!!
Dan kun je zorgen plaats laten maken voor Zorg!!

* Bent u één van de ruim 400 mantelzorgers in de gem. Stadskanaal en Vlagtwedde en hebt u vragen? Of denkt u iets van mantelzorg te kunnen bieden aan anderen?
Loopt u dan bv. op maandagmorgen tussen 09.00 en 10.00 uur ’s binnen bij ‘De Bolster’. U vindt daar een luisterend oor en deskundige steun.

© Klaas Meijer (k.meijer@onstwedde.info)