Annie en Paula Apotheker (welkom terug)

Een bijzondere aflevering van Welkom in Onstwedde deze keer. Het gaat niet om nieuwe inwoners, maar om twee Amerikaanse dames uit Kalamazoo (V.S), die opgegroeid zijn in Onstwedde en één dagje terugkomen in ons dorp. 

De zussen Annie en Paula Apotheker zijn even terug in Onstwedde, het dorp waar ze hun jeugd doorbrachten. Het zijn dochters van veldwachter Kobe Apotheker, die van 1939 tot 1953 in en rond Onstwedde de openbare orde bewaakt. Het gezin Apotheker met 10 kinderen woont tot 1953 op Dorpsstraat 69 en emigreert dan naar Amerika.

In april '16 maken Paula en Annie met hun echtgenoten een tweeweekse rondreis door Nederland, België en Frankrijk met een reisorganisatie. De vier wijken een dagje af van het programma om hun oude dorp Onstwedde te bezoeken. Bij de koffietafel van Modezaak Heije Wubs is er een half uurtje tijd om even iets te vertellen, daarna meldt het klokje van gehoorzaamheid dat de tocht verder moet gaan  om de aansluiting bij het reisgezelschap weer te vinden in Franeker.  

Hoe is het om even weer in Onstwedde te zijn? "Prachtig, wonderful, Nederland is zo schoon en netjes. En er zijn mooie steden, huizen en boerderijen. We hebben de oude kerk van Zutphen ook bezocht, met het mooie orgel", vertellen de zussen enthousiast. "We gingen hier naar de lagere school en daarna naar de ULO. Met alle broers en zussen zijn we in 2003 nog eens terug geweest in Onstwedde.

Mooie herinneringen aan hun jeugd komen boven: "Schaatsen bij de oude kerk, spelen met de kinderen uit de buurt, trefbal doen. Ja, het was altijd zo fijn met al die leeftijdsgenootjes in de buurt: Heije Wubs, Geert Tipker, Abel en Rika van der Laan en de andere kinderen van dat gezin, Janny Troost, Annie Haan, Geertje Maarsingh, Appie Bruining, Marietje Kiel, Tineke Wijbrands", moeiteloos noemen ze de namen van de speelkameraadjes uit hun kindertijd. Annie heeft orgelles gehad van meester Walsweer, de hoofdmeester van de gereformeerde lagere school. Kobe Apotheker en zijn vrouw waren goede vrienden met meester Melis Walsweer en zijn echtgenote.

Het jubileumboek van de gereformeerde kerk, 'Blik op een kerk' komt op tafel. Het gezin Apotheker wordt daarin genoemd, omdat het uit de gereformeerde kerk trad en in 1946 officieel vrijgemaakt gereformeerd werd. Ze herkennen in dat boek de foto van Hotel de Vries, de plek waar ook de akte van Vrijmaking op 16 januari 1946 werd ondertekend. "Ja, daar waren voortaan de kerkdiensten.

Maar het was niet leuk, want veel van onze vriendinnen en vrienden gingen om half 3 naar de 'gewone' gereformeerde kerk en wij gingen om 5 uur naar de dienst in Hotel de Vries. Later op de ULO liet meester Veenstra ons ook wel merken, dat hij het niet met de geloofskeus van onze ouders eens was. Dat was niet fijn, hij zou het gerespecteerd moeten hebben. Bovendien bracht de Vrijmaking een soort scheur in onze familie: opa en oma Apotheker werden ook vrijgemaakt gereformeerd, maar opa en oma Veldman bleven synodaal gereformeerd. Als tieners zeiden we dan ook vaak tegen onze vader, als hij weer eens kerkelijke kwesties aanroerde: "Pa, praat niet over de kerk!" Het lag gevoelig."  

Uit 1945 herinneren de zussen zich ook nog beelden van Duitse soldaten in het bosje, vlak bij hun huis. "Ik heb ook nog gezien hoe er een vliegtuig over kwam, waar twee piloten uitsprongen", herinnert Paula zich. En Annie weet nog, hoe Heije Wubs met water en een bezem de straat schoon schrobde, nadat er Duitsers overheen gemarcheerd waren.  

Vader Kobe Apotheker gaat ervan uit, dat na de oorlog de mogelijkheden voor jonge mensen om werk te vinden niet groot zijn. Hij heeft een aantal ooms (broers van zijn moeder) die in het begin van de 20e eeuw al naar Amerika zijn geëmigreerd. Ook twee eigen broers zijn naar de stad Kalamazoo vertrokken rond 1924. Deze broers sporen Kobe aan om met zijn gezin over te komen, omdat er veel toekomstmogelijkheden liggen voor jongeren. En zo geschiedt: in december 1953 vertrekt het gezin Apotheker met 10 kinderen naar Amerika. Er wordt daar nog een dochter geboren. Ze hebben het er goed. De kinderen trouwen en stichten gezinnen. Vader Apotheker - de kinderen bleven hem altijd Pa noemen - sterft in 1988 aan een hersentumor. Moe sterft in het jaar 2000, in de leeftijd van bijna 91 jaar.

Ruim 60 jaar wonen de zussen Apotheker nu al weer in Amerika. Paula en haar man Alvin Nagel  hebben zes kinderen, 20 kleinkinderen en zes achterkleinkinderen. Ze is altijd huisvrouw geweest. Annie heeft met haar man Nick Nieboer vier kinderen en negen kleinkinderen en heeft 23 jaar als onderwijzeres gewerkt. Ook haar zusje Wina werd onderwijzeres. "We are blessed", zeggen de zussen, ze voelen zich gezegend.  

Ze hadden nog veel langer willen en kunnen praten, maar na een half uurtje praten stapt het Amerikaanse gezelschap weer op. Op het programma voor de komende dagen staan nog de Keukenhof, de steden Alkmaar en Brugge, Normandië en Parijs. De belangstelling van en de ontmoeting met Onstwedders, ook in hun voormalige huis op nummer 69, hebben ze erg gewaardeerd.

Bij de foto: This photo was taken as we stepped off the train on arrival in Kalamazoo , Michigan from our trip across the ocean from The Netherlands, December 1953. This photo appeared in the Kalamazoo  Gazette, the local newspaper.
Links: Oom Ben, Pa’s broeder, Pa (Kobe Apotheker), Moe (Elizabeth), Annie, Paula,
Wina, Jan, Ge, Frans, Albert, Rea, Jannie, en Henk