"ZIJ VIELEN VOOR ONS…………………….”

Dinsdag 20 april is in Smeerling een monument onthuld voor Victor Gordon Brown (navigator) en David Alistair Sparrow (piloot). Beide mannen kwamen in de nacht van 20 april 1943 om het leven nadat ze met hun verkenningsvliegtuig Mosquito DZ 755 – Nightgflyer II verongelukten.

De mannen waren vertrokken vanaf hun thuisbasis vliegveld Wittering in het Graafschap Kent.
Doel: het gebied Bremen/Hamburg. Op verkenning om te zien of de vijandelijke infrastructuur  binnenkort nog verder in verwarring kan worden gebracht met een mitrailleuraanval of bombardement. De missie van deze nacht gaat perfect. Ze hebben al enkele keren konvooien dreunende bommenwerpers gezien, op terugreis naar hun bases in Engeland, nadat ze dood en vernietiging zaaiende bommenlast etc. op/rond Bremen hebben gedropped. David “Dicky” en Victor passeren probleemloos de Nederlands-Duitse grens.

De hoogte waarop ze met hun onbewapende toestel vliegen en de duisternis van deze nacht, bieden een relatieve zekerheid dat ze buiten eventuele gevechten zullen blijven. Maar ‘zekerheid’ onder oorlogsomstandigheden is nooit een garantie, zelfs geen ‘relatieve zekerheid’. In de buurt van Aschendorf komen ze terecht in een groep zoeklichtbundels.
Ze worden beschoten en geraakt door luchtafweergeschut en hun toestel vat vlam. Door de houtconstructie van het vliegtuig en de benzine aan boord wordt het toestel al snel een vliegende fakkel. De Mosquito duikt over de Eems, Rhede en Veelerveen nog net over De Weite maar na zo’n 25 km vanaf het punt dat ze getroffen werden storten ze neer in Smeerling, vol door de bomen naast de boerderij van Luut Huiges.
Brokstukken vliegen alle kanten op. Een van de motoren dreunt met zo’n enorme klap in de grond dat er tot op heden nog een gat zichtbaar is ter plekke. De romp van het vliegtuig schiet door de takken het veld in en komt als een brandende fakkel tot stilstand achter het huis van Eefting. Beide Britse RAF’ers moeten wel op slag gedood zijn. De ‘Smilkers’ die binnen enkele minuten op de rampplek komen kunnen helaas niets meer voor de beide mannen doen.

Diezelfde dag, dinsdag 20 april, worden de lichamen van de jongemannen gekist en de dag daarna begraven op de algemene begraafplaats achter in het dorp Onstwedde. Niemand van de Onstwedder bevolking werd toegelaten door het militaire gezag. Later op de dag gingen vele dorpelingen alsnog stiekem naar de begraafplaats om de omgekomen helden de laatste eer te bewijzen, bloemen te leggen op hun graven en velen droegen ze op in hun gebed.

Het uitgebreide verhaal is te lezen in het boek “Schoenen met lusjes”.

Jan Huiges, destijds woonachtig in Smeerling, kan het zich niet herinneren omdat hij nog maar een kleine spruit was maar is met de buurtgenoten wel ter plekke geweest die dag en kent de verhalen die de bewoners van Smeerling destijds vertelden.
Jan heeft het monument onthuld nadat Rick Wakker en Erik Schaap vertelden hoe ze in 2003 aan het verhaal gewerkt hebben over de gebeurtenis in de vroege ochtend van 20 april 1943 voor het boek  “Schoenen met lusjes”.

Het monument toont een beschadigde vliegtuigvleugel en 2 propellers. Het symboliseert de neergestorte Mosquito en de 2 bemanningsleden. Stichting Smeerling-Metbroek nam het initiatief voor dit monument. Met dank aan Gemeente Stadskanaal, Natuurmonumenten en Gebiedsfonds Westerwolde.

Foto's: Maj-Brit Smits