Onstwedder Familienamen

Afl. 190 – 06-10-2024

Bijna 50 jaar geleden deed een groep leerlingen van het Ubbo Emmius Lyceum in Stadskanaal een onderzoek naar in Onstwedde typische familienamen. Ze noteerden daarvoor alle namen die op de graven op de Onstwedder begraafplaatsen en in de begrafenis-registers voorkwamen. Je kunt dit natuurlijk niet als een wetenschappelijk onderzoek kwalificeren, maar het wierp wel een tot dan onontstoken licht op de namen van traditionele Onstwedder families. Verreweg in de meeste gevallen betreft dat dan boeren-families. Uiteraard zou ik haast zeggen, want de geschiedenis van ons dorp is er immers een van boeren en alles wat daarbij hoort. Niet voor niets gaf wijlen journalist/dorpsgenoot Harry Wubs (zie via het ‘Informatieplein’ onderaan deze website-pagina, daar de rubriek ‘Tikkels’) z’n eerste boek over Onstwedde de titel ‘Boerendorp in Boerenland’ mee.
Daarom heb ik onderaan deze aflevering ook een lijst van de traditionele boerenerven uit de Onstwedder geschiedenis en die van de buurtschappen rondom toegevoegd.

De Ubbo-leerlingen kwamen tot tien voor Onstwedde al heeel lang typische familienamen:
Besseling, Hids, Huiges, Karskens, Korsse, Maarsingh, Migchels, Tipker, Wilzing en – vanzelfsprekend – Wubs.
Iemand die ooit eens een bescheiden onderzoekje naar de Wubs-familie heeft gedaan, kwam tot de slotsom dat de oorsprong van alle Nederlanders die de familienaam Wubs dragen (en dat zijn er vele!) in het Onstwedderse ligt. In Smeerling om preciezer te zijn.

Er doet zich bij de Wubsen echter iets heel bijzonders voor. Eigenlijk zouden ze namelijk de achternaam Horlings moeten dragen. Hun stamvader is nl. Jan Heijes Horlings, rond 1700 molenaar in Smeerling. Zijn zoon gaat evenwel al als Heije Jans Wubs Horlings door het leven en zijn nazaten heten allemaal... Heijes Wubs. Die naam ‘Wubs’ hebben ze overgenomen van de opa van moeders zijde. Van Engel Wubbes.
Volgens wijlen mijn vriend Geert (“Karregie”) Wubs is deze naamswijziging veroorzaakt doordat (genoemde zoon) Heije Jans Horlings er bij de verdeling van de Horlings-erfenis heel bekaaid afkwam. Hij kreeg maar een klein stukje land toebedeeld, plaatselijk bekend als “het Zwiensdail” (“het varkensdeel”). Het ligt nog altijd tegenover de ingang van de Metbroek-P-plaats  aan de Eemboerveldweg. De fundamenten van het huisje dat er ooit stond zijn nog steeds aanwezig. Uit wraak is toen de familienaam Wubbes van moederszijde aan de Horlings-familienaam toegevoegd en daarna is ‘Horlings’ helemaal verwijderd.

Het tiental familienamen dat een iets geringere historische binding met Onstwedde heeft, maar wel in een sterke concentratie voorkomt zijn : Bessembinders, Boels, Boskers, Frouws, Lukens, Lutjeboer, Mölling/Molling, Raveling en Wolfs.

De oudste familienamen zijn, als gezegd, eeuwen oud en stammen af van de naam van de oorspronkelijke familieboerderij. Die lijst voeg ik hierna ter completering toe.

ERVEN in het KERSPEL ONSTWEDDE:

ONSTWEDDE DORP                        
Besselingh                                  
Bruiningh                                    
Clawes                                         
Folckers
Hannes
Hardingh
Heijlcke
Hinckingh
Hubbelingh
Huisingh
Huitsingh / Huitzingh (later gedeeltelijk Karskens)
Idingh
Jabbingh
Jacobs (op ’t Westerende)
ten Kampe

Mennersingh
Naningh
Nanninges
Olingh
Rensingh
Rijckes
Schroers
Spijckmans
Sterenborg
Tappers
Tedingh
Tees
Tidweringh
Uppen Tigge
Weerdingh
Wilting

DE HÖFTE
Hoftingh

SMEERLING
Edingh
Halmingh
Hiddingh
Hoisingh
Horlings
Lotteringh

TER MAARSCH
Maarsingh

TER WUPPING
Berents (later Volders)
Coets
Heijes

VEENHUIZEN
Buttes (later Bots genoemd)
Frouws
Hensums
Hiddes
Jacobs (later Hiskes)
Meemes
Olerts (of Oolders)
Pieters
Roepers (of Reupers)
Tensingh
Wilsingh

WESSINGHUIZEN
Hanses (later: Luiringh)
Wilts

N.B.: De uitgang “-ing(h)” achter een naam betekent eenvoudig: “zoon van”.

© Klaas Meijer (k.meijer@onstwedde.info)