Laat geen Jumbo los in een mooie Onstwedder Poiesz(lein)kast

Afl. 192 – 16-12-2024

Op Sinterklaasdag j.l. stond in het ‘Dagblad van het Noorden’ een artikel over supermarkten in de dorpen in Groningen en Drenthe. “Steeds meer buurtsupers gooien de handdoek in de ring". ‘Doodzonde’, zeggen deskundigen. ‘Het haalt de ziel uit het dorp’.
Merkwaardig genoeg staat elders in diezelfde krant: ”Binnenstad (van Groningen wordt bedoeld – KM) heeft té veel supermarkten”. 
Nou dan. Duidelijke taal zou ik zeggen. Maar wat heeft dat met ‘Zo was ‘t’ te maken heeft…?

In de vorige aflevering van ‘Zo was ‘t’ heb ik ’t met u gehad over ‘die goeie ouwe tijd’. Dit naar aanleiding van mijn doorsnuffelactie van 13 jaar (1950-1962) ‘De Trompet’-kranten, het toentertijd om de 14 dagen verschijnende advertentieblad van de Onstwedder middenstand.¹ 
Nou weten u en ik best wel dat in die ‘ouwe tijd’ lang niet alles zo ‘goed’ was. Als u een paar van de eerdere afleveringen van ‘Zo was ‘t’ nog ’s doorleest komt u ruim voldoende voorbeelden tegen van een ‘ouwe tijd’ vol van zorgen en ellende. 
Alhoewel... ‘We’ (en dat waren toen bijna allemaal) waren in die ouwe tijd ook met aanzienlijk minder tevreden dan nu. En dat gold m.i. zowel voor de boer(tjes) als voor de burgers. Maar ook voor de zakenlui, de dorpse middenstanders. 
Hoe is ’t anders bestaanbaar dat in 1955 in Onstwedde liefst 16 (ik zegge die: zestien!!!) kruideniers een boterham verdienden. (Even terzijde: voor die boterham waren er trouwens ook zeker een stuk of 6 bakkers in het dorp!)

Op basis van ‘De Trompet’-editie van 12-06-1955 noem ik u al die 16 kruidenierszaken, gerangschikt per straat = vanaf Veenhuizen -, zo mogelijk met huisnummer en soms wat interessante neven-informatie.²   

1.) Stoffer Brakke – Veenhuizen 22. Hij en zijn vrouw Dré runden daarbij ook een café-bedrijf. Later kwam er nog een benzine-pompstation bij. Inmiddels is alle zakelijke activiteit verdwenen. 
2.) Jan Smith – Veenhuizerweg. Hij stopte met zijn zaak toen dochter Anneke in 1972 trouwde. Anneke’s man Wubbe Wubs begon daarna enkele jaren later op diezelfde plek een bouw-/aannemersbedrijf. 
3.) Jan Lantinga (bijnamen: ‘Jan bie nacht’ of ‘Jan medelieden’) – Hardingstraat 16 (zie foto van vandaag).
4.) ‘VéGé’ - Albert Bouwland – Havenstraat. Willem Reints nam de zaak later over.
5.) mevr. Van Hoorn – Daanje – Havenstraat 9. Later vestigde schildersbedrijf Hartog zich daar.

6.) Albert Kruize – (nu) Kampweg 5. Hij was behalve kruidenier ook meelhandelaar. 
7.) wed. Alie de Groot – De Raad: naast de “Onstwedder Sluis” / huidige Sluisweg.
8.) Jans Moed (& Hindertje Schenkel) “en een automatiek met warme gehaktballen en kleine karbonades – Dorpsstraat 2. 
Toen slager Harm Lutjeboer (Dorpsstraat 64) constateerde dat zijn verkoop van karbonades aanzienlijk toenam, maakte hij de lang gangbare slagzin: “Jans Moed hef de Onstwedders kabbenoades eten leerd!'
Nadat Jans & Hindertje ermee opgehouden waren, creëerde zwager Geert (‘Törf’) Hidding een cafetaria aan de voorkant van het pand. Jan & Weya Wakker-Veldhuis namen de kruideniersactiviteiten over. Zij gingen later naar de Roessinghlaan, in het door Jan Wessels (zie no. 14) verlaten winkelpand.

9.) Albert & Aaltje Moed-Behling – Dorpsstraat 43. 
Albert bezorgde de – via het zgn. ‘winkelboekje’ bestelde – boodschappen met paard en wagen bij de klanten in en rondom Onstwedde. In de Moed-winkel rook ’t altijd heel lekker. 
10.) Gebr. Tammo en Adri Timpener (“De Spar”) – Dorpsstraat 71.  
De beide broers hadden in hun kruidenierswinkel ook een drogisterij. ’t Was de tweede drogisterij in het dorp, naast die van Roelf & Finie Meijer – Bruining aan de Dorpsstraat 39. Tammo ging tot op hoge leeftijd met zijn hobby, de winkel naast het Mieghummeltjesbos, door. 
11.) wed. Lucretia (‘Keetje’) Wubs - Moed – Dorpsstraat 76. 
‘Keetje’ was een dochter van Jan & Antje Moed (zie no. 12) en bouwde met haar kleine winkeltje best wel een naam op. Haar man, Wessel Wubs, was later eigenaar van ‘molen Wubs’ op Dorpsstraat 78.

12.) Antje Moed-Bouwland – Dorpsstraat 82. 
Echtgenoot Jan Moed was boer en dreef daarnaast in hetzelfde pand een cafeetje.  
In de jaren (19)’50 werden producten als bijv. suiker en zout nog op de weegschaal afgewogen en daarna verpakt in papieren zakken van een hele of een halve pond. Als je stroop wilde, moest je zelf een blik of i.d. meenemen naar de winkel. Dat blik werd gewogen, waarna er met een grote pollepel stroop uit een vat in werd gedeponeerd. ’t Was best kunstig om alle stroop precies in het meegenomen blik te krijgen.    
13.) Geert Bouwland – Luringstraat 
14.) Kuiper – Luringstraat  
15.) wed. Heidekamp – Holte 55 
16.) Jan Wessels – Holte 34 / later aan de Roessinghlaan. 
 
Zó veel kruideniers hebben we 70 jaar later al lang niet meer. Wij zijn nu al blij met onze nieuwe Poiesz-supermarkt.
t Is daar soms nog best wel ‘s wat zoeken na de verbouwing, maar hij vervult z’n taak in het hartje van het dorp beslist goed. 
Weet u wat mij gisteren bij het zien/horen van een tv-reclame van Jumbo-supers te binnen schoot?  
De Jumbo-supermarkt in Vlagtwedde is ook beslist geen beroerde winkel vinden verschillende van onze dorpsgenoten. Dat is ook zo, maarrrr... Als die Jumbo bijv. de ondergang zou betekenen van onze Poiesz (“En dat voor die prijs!”), dan zou ik (en u waarschijnlijk óók) me beroerder voelen dan ooit. Want u weet toch vast zelf ook wel, dat een Jumbo een olifant is. En als je zo’n Vlagtwedder Jumbo loslaat in een mooie Onstwedder Poiesz(lein)kast, dan lijd je een verlies wat je waarschijnlijk nooit meer te boven komt. Als u ooit persoonlijk een olifant in uw porseleinkast hebt gehad, weet u daar denk ik alles van...

Kortom: “Koop toch in den vreemde niet wat uw eigen dorp u biedt!!!” Anders en wat plat-Grunnegs gezegd: “As je wat kwiet binnen, krieg je d’r voak vreez’lek verlet van!”

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - -  
 
¹ Het Onstwedder Archief wil bij dezen nogmaals z’n dank betuigen aan Hilvert (‘Kareltje’) Wilts, indertijd boekhandelaar op Dorpsstraat 6a, voor het (mede via zoon Henk in Winterswijk) nauwgezet bewaren van vrijwel alle verschenen exemplaren van “De Trompet”. 
² Grote dank komt ook toe aan mevr. Joke Lutjeboer uit Onderdendam voor het zorgvuldig vastleggen van een hele reeks jeugdherinneringen. Joke is een dochter van slager Harm (“Spek”) Lutjeboer, die tot 1954 zijn bedrijf op Dorpsstraat 64 had. 
³ De heren Geert Draadjer en Jo Veldhuis komt tenslotte dank toe voor het nauwkeurig bijhouden van het winkelbestand in een aantal van de Onstwedder straten. En Martin Lantinga voor het delen van foto’s uit het Lantinga-familie-archief. 

© Klaas Meijer (k.meijer@onstwedde.info)