Een ware stortvloed aan onderwijs-jubilea

Afl. 166 – 17-11-2021

Door die vervelende en langdurige corona-pandemie is ’t welhaast onmogelijk om er passende feestelijkheden aan te verbinden, maar redenen zijn er genoeg. Zeker nadat de expositie rond ‘100 jaar Ubbo’ verleden jaar ook al aan Onstwedde voorbijging.
Waar ik ’t over heb? Over de enorme reeks jubilea, waarmee de diverse onderwijsinstellingen in ons dorp dit jaar worden geconfronteerd. ’t Is haast niet te geloven!

Natuurlijk zijn we een oud, een héééééél oud dorp. Over bijna 3 jaar (in 2025) mogen we immers D.V. het 1150-jarig bestaan van Onstwedde vieren. ’t Voelt verdikkie haast of we al in de prehistorie begonnen zijn. Naar mijn idee moeten we die verjaardag dan ook op zeer feestelijke wijze vieren, minstens vergelijkbaar met het grandioze feest in 1977 (dat toen noodgedwongen 2 jaar te laat tot uitvoering kwam).

In zo’n oeroud dorp als het onze, het oudste van Westerwolde, lijkt ’t dan voor de hand te liggen dat daar scholen staan die ook een lange, rijke historie achter zich hebben.
Dat is inderdaad het geval. Het mooiste element in die geschiedenis is misschien wel dat al onze onderwijsinstellingen inmiddels verenigd zijn in één modern en uitstekend geoutilleerd gebouw, een sieraad in de Boslaan: MFA ‘De Bast’.

Ik ben de oprichtingsdata van alle daarin vertegenwoordigde scholen ’s even langs gegaan en kwam tot de verrassende ontdekking, dat:

1. de voormalige Hervormde school (hoek Havenstraat/Kerklaan), later P.C. Basisschool ‘De Regenboog’ aan de Boslaan, startte op 1 mei 1871. Dit jaar dus het 150-jarig jubileum!
    
2. De vroegere Gereformeerde school opende z'n deuren op 4 januari 1872 (begonnen in ‘De Hörn’, toen aan de Dorpsstraat, daar waar nu de Coöp-supermarkt staat; nog later aan de Landlaan; vanaf 1985 onder de naam Chr.Nat. Basisschool ‘Prof. M.J. Langeveld’).
   De eerste periode ging weliswaar met wat horten en stoten, maar we mogen vaststellen:
   over enkele weken zou ook dit deel van de huidige Chr. Basisschool ‘De Rank’ z’n 150-jarig jubileum mogen vieren!
    
3. De Chr. School voor Lager Onderwijs, later ‘De Ark’ in Holte moest helaas z’n deuren sluiten wegens te weinig leerlingen. Erg sneu voor een onderwijsinstelling die het hart van de Holter gemeenschap vormde. De leerlingen verhuisden naar Onstwedde.
   Wanneer de school echter was blijven bestaan, had ‘De Ark’ in augustus 2020 z’n 100-jarig jubileum wereldkundig kunnen maken.
    
4. Van een Kleuterschool in Onstwedde is pas sprake in 1949. Daarvoor was dat de in 1935 opgerichte ‘Bewaarschool’ als onderdeel van de Hervormde school. Ouderen herinneren zich vast  nog wel ‘Rehoboth’ als locatie. Eigenlijk was dat het Jeugdgebouw van de Hervormde kerk, maar het zgn. ‘leerlokaal’ was ook geschikt voor kleuters. Door geldnood en afkeuring van o.a. het meubilair moest het schooltje een paar keer een paar jaar gesloten worden, maar men kwam er steeds weer bovenop.
   De Wet op het Kleuteronderwijs, - die o.a. de subsidiëring van deze onderwijsvorm voor 4-6-jarigen regelde -, dateert pas van 1956.
   Heel triest was de ruzie die er in 1977 ontstond tussen de ouders van de Hervormde en de Gereformeerde kleuters over hoe ’t verder moest. Scheiding volgde. Gelukkig vond men elkaar terug en kleuters, ‘kleuters+’ en ‘++’  vinden sinds 2010 gezamenlijk hun plekje in ‘De Bast’. Liefst 226 leerlingen vinden er als ‘De Rank’ hun plek.
   Ik durf te stellen dat de kleutertak, onder aftrek van enkele sluitingsperioden, minstens en geheid in 2021 z’n 75-jarig jubileum zou hebben mogen vieren.
    
5. Een slag om de arm moet ik houden als we ’t hebben over de Peuterschool voor kinderen van 2½ - 4 jaar. Oorspronkelijk heette dat ‘Peuterspeelzaal’, onder auspiciën van dorpsstichting Ocrea. Ze waren gevestigd in de Boslaan, in het voormalige Radio- & Speelgoedmuseum.
   Als ik stel, dat deze vorm van onderwijs in 2022 z’n 50-jarig jubileum mag vieren, dan zit ik er vast en zeker niet ver naast.
    
6. Blijft nog over de Voortgezet Onderwijs-poot van ‘De Bast’-locatie.
   Ooit begonnen als Chr. School voor U.L.O. (= Uitgebreid Lager Onderwijs) aan de Luringstraat, in 1962 verhuisd naar de Boslaan. In de jaren ’70 wordt de naam o.a. door de invoering van de zgn. Mammoetwet veranderd in Chr. Mavo “’t Spieck”.
   Er volgt onder het directeurschap van de geboren Onstwedder Jan D. de Boer een bloeiperiode, totdat onze rijksoverheid vindt dat, – in de lijn van de algemene schaalvergrotingstrend –, een V.O.-school minimaal 240 leerlingen moet hebben. Fusies volgen, noodgedwongen : eerst met het Comenius College en vanaf 2004 met het Ubbo Emmius, beide in Stadskanaal.
   Als we nu terugblikken lijkt ’t haast onbestaanbaar, dat de huidige Ubbo-locatie Onstwedde alle stormen van de voorbije jaren heeft doorstaan. Waar bv. Alteveer z’n Landbouwschool en z’n Landbouwhuishoudschool verloor; Nieuwe Pekela z’n L.T.S. (= Lagere Technische School); Vlagtwedde z’n Mavo, z’n Huishoud- en z’n Landbouwschool; Musselkanaal z’n beide Mavo’s en een (grote) L.T.S., floreert Ubbo Onstwedde als weleer, heeft een breed aanbod en telt in 2021 liefst 275 leerlingen.
   En… in 1921 startte deze vorm van onderwijs in Onstwedde, nadat Koningin Wilhelmina in december daarvoor haar goedkeuring had verleend (zie de foto van vandaag).
   Oftewel: Ubbo Emmius Onstwedde mag z’n 100-jarig jubileum gaan vieren!              

Alle leerlingen, personeelsleden, besturen en ouderraden van de scholen die er dagelijks voor zorgen, dat ‘De Bast’ een kloppend hart in Onstwedde, in Westerwolde, is:
VAN HARTE GEFELICITEERD met dit rijke scala aan jubilea.

Tenslotte nog even dit:
a.) een grote reünie van de scholen zit er in deze onrustige tijd niet in. Zullen we dat dan maar in 2025 bij de viering van ‘Onstwedde 1150’ doen?
b.) één van de vaste gebruikers van de sportzaal in ‘De Bast’, nl. Volleybalclub VCO ’72 mag volgend jaar ook z’n 50-jarig jubileum vieren!

© Klaas Meijer (k.meijer@onstwedde.info)