De Onstwedder brink: unieke plek in Nederland

Afl. 32 – 03-07- 2013

Deze ansichtkaart zal de ouderen onder u nog wel bekend voorkomen. Vijftig jaar geleden zag het westelijke deel van de Onstwedder Brink er immers zo uit.
Rechts het huis waar Jan Wubs (‘Jan Ainoge’) en daarna z’n zoon Harm tot 1960 hun stelmakerij hadden gevestigd. Daarna was het pand nog een aantal jaren in gebruik bij de Champ Clark sigarenfabriek uit Nieuwe Pekela. Zo’n 20 stripsters (even voor het goede begrip: dat waren dames die de nerven uit de tabak haalden!) verdienden er een – bescheiden – boterham.

Voor die tijd, - en dan moeten we denken aan de tijd vóór 1900 -,  heette deze woning evenwel ‘’t Lougschepershoes’. De familienaam Scheper(s) komen we in onze contreien nog veelvuldig tegen en de dragers van deze naam mogen er vrijwel zeker van zijn, dat hun voorvader ‘scheper’ is geweest: schaapherder.
Als u de afleveringen van deze rubriek een beetje volgt, weet u allicht dat het oudste gedeelte van ons dorp oudtijds “’t Loug” heette. We hebben ’t dan over het gedeelte vanaf de Hervormde kerk tot en met de Brink; later tot plm. de Spycklaan. De boerderijen stonden toen zo ongeveer in een halve cirkel rond de kerk.
Die (boeren)brink vormde dus oorspronkelijk de buitenrand van het dorp.
’t Was de plek vanwaar de herders/schepers en later ook de koeien- en ossenheren met de gezamenlijke kuddes van de boeren de marke, het buitengebied met de groene weiden en de paarse heidevelden, introkken. Die herder(s) kwam(en) ’s avonds met het vee terug. De dieren overnachtten dan meestal op diezelfde brink.   
’t Was natuurlijk wel handig als de scheper vlakbij woonde en een waakzaam oogje op z’n ‘pupillen’ kon blijven houden. De benaming ‘Lougschepershoes’, aan de brink, herinnert ons die situatie.

Zaterdag 22 juni hield Edward Houting in Sellingen een lezing over brinken voor de leden van de Historische Vereniging ‘Westerwolde’. Een paar dagen later had het ‘Dagblad van het Noorden’ een artikel over de activiteiten van zijn werkgroep die al zo’n 40 jaar bezig is de oorsprong van de brinken in Drenthe en Groningen te achterhalen. Komend najaar zal hun rijk geïllustreerde boek over de Westerwoldse brinken verschijnen. Een aanrader voor ieder, die in de geschiedenis van ons dorp en onze streek geïnteresseerd is.

En weet u wat nou heel mooi is ? Volgens Houting is Onstwedde de enige plaats in Nederland waar de oude brink nog officieel, met straatnaambord en al, “Brink” heet. Wat ? Onstwedde heeft er daarvan zelfs 2 ! Ook de nieuwere brink heet immers – sinds 2010 óók officieel mèt bord – ‘Woldbrink’.
Dat we daarnaast nog een gebouw hebben met de naam ‘Brink-hof’ met daarachter een straatje dat ‘Tigge’ heet (= een stokoude benaming voor een brink, in de betekenis van ‘vergaderplaats van de boerschap’), maakt ons helemaal tot een uniek dorp in Nederland.
“Haha, alsof we dat niet al lang wisten...!

Nou nog zien, dat we een serie oude Westerwoldse eiken op onze Brink terugkrijgen. Die kwaliteitsloze kastanjes naast ons 4 mei-gedenkteken, die bij het eerste het beste stormpje finaal afknappen, en waarvan de restanten pas na weeeeken worden opgeruimd, misstaan helaas in alle opzichten…

© Klaas Meijer (k.meijer@onstwedde.info)