06.11.2019 Wandeling Oerbos en rond de Holterberg

Wandeling Onstwedde-Oerbos rond de Holterberg naar Holte 7,5 km.

De  Westerwolde fit wandelaars gingen woensdagmorgen 6 november 2019 weer op pad. Wandelen om fit en in beweging te blijven en te genieten van de mooie natuur in de deze omgeving en vaak onderweg hier en daar even stilstaan, daar wordt er iets verteld over de historie. Er wordt gewandeld onder begeleiding van 2 wandelcoaches Els Eckhardt en Eltjo Glazenburg. De wandeling gaat door het dorp Onstwedde naar het oerbos van Dr. Hommes en zien de fundamenten van zijn zomerhuis. Verder rond de Holterberg naar Holte. Via het ’t Stopke en een MTB-route komen we terug in Onstwedde.

Geschiedenis: Onstwedde is een oud esdorp; het wordt voor het eerst vermeld in het laatste kwart van de negende eeuw, in documenten van het klooster Werden aan de Ruhr als Uneswido in 'Westerwalda'. De uitgang -wido in deze naam, die later verbasterd is tot wedde, betekent bos. Het eerste deel Une hangt mogelijk samen met een persoonsnaam. De kerk van Onstwedde was de oudste van Westerwolde: Unsvede komt voor op een lijst van de Abdij van Corvey uit 1150. De overige kerken worden pas in de dertiende eeuw vermeld. Het dorp ligt aan de Mussel-Aa, even voorbij de samenvloeiing met het Pagediep. Onstwedde heeft een dubbele brink. De eerste brink ligt aan de zuidkant van het dorp, niet ver van de Nederlands-Hervormde kerk, vlak bij de kruising Hardingstraat met de Dorpstraat en draagt ook de naam Brink. Het gedeelte van het dorp bij deze brink droeg vroeger de naam Loug. De tweede brink ligt bij de kruising van de Dorpsstraat met de Jabbingelaan. Dit gedeelte van het dorp werd het Wold genoemd.

Eltjo niet alleen wandelcoach maar ook geïnteresseerd in de historie van Onstwedde.
Dus Eltjo ging apart op pad en had info waar die moest zijn en komt in gesprek met een geboren en getogen inwoner van Onstwedde. Hij heeft gisterochtend 1,5 uur met deze inwoner gepraat over Onstwedde en zijn omgeving en historie. Een echte Onstwedder, die graag wil praten over zijn dorp.

De inwoner heeft hele grote topografische kaarten van Onstwedde en omgeving en van het grootste gedeelte van Westerwolde. Je kunt deze vinden op onderstaande link Topografie en dan per gebied andere jaartallen invullen. De inwoner is een boerenzoon en is zijn vader opgevolgd in de jaren 60. Voor de ruilverkaveling in de jaren 60 waren er alleen maar een paar verharde hoofdwegen (onder meer Wedde - Onstwedde - Wessinghuizen, Wedde, Alteveer en de overige lanen waren zandwegen.

Zelf weet ik nog een zandweg in de jaren 50 naar Wessinghuizen die begon op de kruising van Wedde naar Onstwedde. De boeren hadden daar vele kampjes land met een gezamenlijke oppervlakte van maar 35 deimt=17,5 hectare. (In het Oldambt hadden de boeren minimaal 80 deimt en veel vruchtbaarder gronden). Dat de kampjes niet allemaal bij elkaar lagen, was toen niet zo’n groot probleem want er werd met paard geploegd en niet tractoren. Waar ze diverse granen/groentes op verbouwde. Ook hielden ze veel dieren, varkens en kippen, voor eigen gebruik. Ook bij het ploegen en oogsten werd wel eens een leger met hazen omgeploegd. Met de zeis werden tijdens het bijwerken van de slootkanten ook wel eens dieren gedood. Op de kaarten zijn vele kampjes te zien, sommigen heel smal (6 meter) en lang (200m). De esch-en (landbouwgronden) in Onstwedde waren in de 14e eeuw al volgebouwd en de nieuwkomers weken uit naar andere plaatsen aan de Westerwoldse Aa, onder meer Wessinghuizen. Na de oorlog is er nog heide-land ontgonnen langs de Stobke en Höfte.

Van daaruit werd veel zand verkocht door de boeren aan wegenbouwers en dorpen. Ook het Winschoten plan-zuid is opgehoogd met zand hier vandaan. Als je de topografische kaarten bekijkt dan kun je zien hoeveel natuurschoon er verdwenen moet zijn. Al die erfafscheidingen van de kampjes. Het dorp heeft een eigen mooie website waar veel te lezen valt over het dorp, Onstwedde.info. Daarnaast hebben enkele particulieren nog oude documenten verzameld, die te bezichtigen zijn.

Het dr. Hommesbos is een bos van 2,5 hectare, pal ten noorden van Onstwedde in de gemeente Stadskanaal. Is in handen van de stichting Het Groninger Landschap. Het ligt op een flank van de Onstwedder Holte, een morenegebied dat een hoogte bereikt van 12 meter. In het bos liggen een aantal stuifduinen. Er staan vliegdennen en zomereiken. Ook is er veel opslag van hulst in het bos. In de ondergroei komen dalkruid, lelietje der dalen en brede stekelvaren voor. In het bos zijn verschillende zangvogels te horen als roodborst, vink en winterkoning. Ook zijn er spechten aanwezig.

Het bos is vrij toegankelijk voor wandelaars. Langs de zuidrand loopt een smal schelpenfietspad. Het bosje is ontstaan doordat de grond niet geschikt was voor landbouw. De duintjes waren te steil en te arm. De naam dankt het bos aan een vroegere eigenaar, dr. Hommes, een chirurg van het ziekenhuis in Winschoten. Hij had hier een zomerhuisje. Rond 2004 was de vloer van dit huisje en hek voor het pad ernaartoe nog terug te vinden. Ten oosten van het Hommesbos is een brede singel aangelegd waarmee het nu landschappelijk één geheel vormt. In 1999 is ten noordoosten van het bosje een robiniaplantage aangelegd door Robiniagold, die na twintig jaar robiniahardhout op commerciële basis verwachtte te kunnen oogsten.

Onstwedder Holte ligt tussen Onstwedde en Holte. Dit is een verhoging in het landschap, die ontstaan is door opstuwing door landijs. De Onstwedder Holte ligt ruim 11 meter boven NAP en is de grootste heuvelrug en keileembult van de provincie Groningen. Holte is tevens een straat in de buurtschap Holte. Ook wel genoemd Holterberg.

Stobke is een hoger gelegen zandweg, een bult in het veld, een overblijfsel uit de late ijstijd gaat naar Onstwedde.
’t Stopke sage uit 1965 van verteller W. Wubs: Wat verderop ligt ‘t Stopke. In mijn kinderjaren zeiden de mensen dat je er niet langs moest lopen, een oud wijf zat er te spinnen op een spinnewiel en deed je kwaad.

Route no. 9 van Wandelen in Westerwolde loopt langs deze route langs.

Wandeling door Vitaal, Natuur, Gezellig en Cultureel Ommetje
Westerwolde dat word je stil van !
Blief fit: wandel een Ommetje mit

Klik op onderstaande link voor het mooie fotoalbum:
Fotoreportage

Topografie

Website Onstwedde.info

Meer informatie 't Stopke

Wandelen in Westerwolde, route 9

Verslag gemaakt: Ooldrik Modderman
Foto’s gemaakt: Henny van Huizen en Henk Siks