15.04.2020 Herinneringen uit de Tweede Wereldoorlog

Dit jaar herdenken we 75 jaar leven in vrijheid. Dat herdenken gaat o.a. gepaard met herinneringen en gebeurtenissen uit de oorlogsjaren. Eén daarvan is de overval op het distributiekantoor (db-kantoor) van Slochteren op 21 juli 1944 door ± 8 leden van de KP-Slochteren. Het aantal overvallers is niet precies bekend; er wordt ook een aantal van 10 overvallers ge­noemd. Vier jonge mannen kwamen wegens (in)directe betrokkenheid bij deze overval om het leven.

Drie van de mannen staan vermeld op de ge­denkplaat (foto) aan een muur van een schuur, naast het voormalig db-kantoor aan de Hoofdweg 56 in Sloch­teren. Het betreft Hendrik Ernst de Haan en Jan Lever, beiden kwamen dezelfde dag om het leven in een vuurgevecht met de SD nabij Eenum en Kornelis Roeters; hij werd op dezelfde dag gevangen genomen door de SD en overleed op 20 februari 1945 in het kamp Sachsenhausen.

De vierde naam (het indirecte slachtoffer) wordt niet op de gedenkplaat vermeld. Het betreft Harmannus Haan uit Onstwedde. Hij werd op 22 juli 1944, de dag ná de overval doodgeschoten door de SD als represaillemaatregel, omdat de SD zijn broer Henk (Henk Brands), deelnemer aan de overval in Slochteren, niet kon vinden. Deze moord vond plaats op de familieboerderij ’Veldzicht’ van de familie Haan te Vosseberg, nabij Onstwedde.

Een overval op het db-kantoor was noodzakelijk. Medio 1943, na de Mei-staking, nam het aantal onderduikers in Slochteren enorm toe: rond de 600(!) on­der­duikers vonden in en om Slochteren een onderduikadres. Het aantal verstrekte bonkaarten door het db-kantoor van Slochteren was bij lange na niet toereikend. Zo ontstond het plan binnen de KP: we overvallen het db-kantoor. De voorbereiding van de overval leek zo goed. Hulp was er van binnenuit het db-kantoor en de buit was groot: 44.978 rantsoenkaarten, 3.500 tabakskaarten en 13.280 bonkaarten, een pistool en 8 patronen.

Maar wat ging er dan toch mis? Het kantoorpersoneel werd opgesloten in de gemeenteloods naast het db-kantoor, maar direct na de overval, de overvallers waren er nog maar net met de buit vandoor, wist het personeel zich te bevrijden uit de loods. De overvallers hadden verzuimd het personeel te fouilleren, waardoor men de reservesleutel die de directeur van het kantoor bij zich droeg niet vond.

Direct nadat het personeel zichzelf uit de loods had bevrijd werd de SD ingelicht over deze overval. Hendrik Ernst, Jan en Cornelis liepen in de val nabij Eenum. Er was ook verraad in het spel. In een persoonlijk verslag van verzetsman Henk Haan (Henk Brands) is te lezen: ”Door het verraad van een binnen de KP-Slochteren binnengedrongen koerierster werd bij de SD bekend wie ik was en waar ik oorspronkelijk vandaan kwam. Dát verraad was de grondslag voor de moord op mijn broer Harmannus,” aldus het verslag. Harmannus Haan werd zo het vierde slachtoffer van deze overval.

’Deze overval is één van de vele kleine en grote verzetsdaden tijdens de bezetting die bij het herdenken niet vergeten mogen worden. Alle verzetsdaden, klein of groot, vormen immers, samen met de bevrijding door onze bevrijders de grondslag voor 75 jaar vrijheid. Laten we deze herinneringen én onze vrijheid koesteren.’ Als herinnering aan deze gebeurtenis is genoemde gedenkplaat onthuld op 21 juli 1994 door de toenmalige burgemeester van Slochteren, J.B.M. Lebbink. In 2019 is op initiatief van nabestaanden ter hoogte van Hoofdweg 56 in Slochteren een verwijzingsbord geplaatst die verwijst naar de gedenkplaat.

Dit artikel is geschreven door Martin Haan, zoon van Henk Haan (Henk Brands).

Bron/foto: 't Bokkeblad