Waren de ONSTWEDDERS altijd BRAVERIKEN??? - Deel 3

‘Taikens & Toal’ is een co-productie voor Onstwedde.info van kunstschilder Geert Schreuder (taikens/tekeningen) en Klaas Meijer (toal/teksten) over het Onstwedder wel en wee van toen, met een knipoog vanuit het heden.

*************************************************************************

AFL. 92 –  6-11-2025:
         WAREN ONSTWEDDERS VROEGER ECHT ZULKE BRAVERIKEN * ?
         EN ZO JA, ZIJN ZE DAT DAN ANNO 2025 NOG STEEDS ?  < DEEL 3 >

*************************************************************************
Ook gedurende de 2^e W.O. (1940-’45) hebben de Onstwedders zich erg rustig gehouden.
Als je naast het 4 mei-monument op de Brink de lijst met 24 oorlogsslachtoffers ziet, zou je trouwens aan deze stelling bijna gaan twijfelen. Behalve de 10 omgebrachte Joden, waren bij die slachtoffers echter diverse Onstwedders die soms actief betrokken waren bij het (stille) verzet. En op hun inzet mogen we, ruim 80 jaar later, nog best een beetje trots zijn. Bovendien vonden meer dan 200 onderduikers of hongerende vluchtelingen uit het westen van Nederland gedurende die oorlogsjaren een gastvrij onderdak in ons dorp. Triest genoeg kostte dat een lid van het gastgezin soms wel zijn/haar leven.

In de jaren na W.O.-II bleef het Onstwedder reilen en zeilen stabiel. Hulpvaardigheid, vriendelijkheid (“Moi hé !”) en degelijkheid bleven de drijvers waarop de dorpse samen-leving floreerde. Dat betekende echter niet, dat men alles maar over zich heen liet komen. Toen de rijksoverheid in 1971 het euvele plan lanceerde om van vrijwel heel Westerwolde een militair oefengebied te maken (‘Plan Kikkert’), kwam heel Westerwolde in actief verzet. En met resultaat.
Iets identieks deed zich voor toen aan de vooravond van het 1100-jarig bestaansfeest van Onstwedde (1977), de zoutkoepel van ons dorp werd aangewezen als ideale opslagplaats voor hoogradioactief afval. “Geen atoomafval in onze grond, stop ’t Lubbers (N.B.: was de toenmalige minister van Economische zaken) maar in z’n ...…” was een slagzin aan de Hardingstraat, die de weerzin van de Onstwedders tegen de mensonterende overheids-plannen glashard onder woorden bracht. Een kilometerslange auto-protesttocht + een kritische film maakten gelukkig een einde aan het onzalige plan, dat mogelijk de ondergang van heel Onstwedde zou hebben betekend.
In de jaren die volgden bleef Onstweddes inwonertal vrij stabiel, en bleken onderwijs en middenstand de uitdagingen van de nieuwe tijd prima de baas te kunnen. Eensdeels jammer was ‘t, dat iets grotere industrieel getinte bedrijven die in Onstwedde wilden uitbreiden, tegen een gemeentelijke verbodsmuur aan liepen. Op zich was dat trouwens niet eens zó gek. Onstwedde is een dorp, waarin echte industrie – met intensieve aan- en afvoer van materialen bijv. – in wezen niet past. Kleinschaligheid, korte lijnen en alles wat daarbij hoort vormen immers al eeuwen de echte kracht van het dorp en zijn omgeving.

Is ’t, - al het voorgaande in aanmerking genomen -, dus raar dat Onstwedde, dat Wester-wolde, zo weinig in de provinciale geschiedenis genoemd wordt? Nou, eigenlijk niet, zo gebiedt de eerlijkheid te zeggen. (Al heeft ‘t dan 3 afleveringen ‘Taikens & Toal’ gekost om tot die slotsom te komen).
Eigenlijk werd Klaas Meijer ten onrechte een beetje kribbig toen hij - opnieuw – ontdekte, dat ons dorp/onze streek heel weinig in de provinciale geschiedschrijving voorkomt. Er zijn hier in de voorbije 1150 jaar namelijk inderdaad weinig schokkende dingen gebeurd. Van die dingen die de geschiedenisboeken zouden hebben kunnen halen, zeg maar. We leefden eenvoudig, waren hulpvaardig waar nodig, kwekten wel ’s wat teveel, maar in algemene zin waren we (bijna) allemaal redelijk gelukkig en tevree.
Ach, dan maar niet uitgebreid in de boeken. Laten we die levensstijl maar vasthouden!!!

                                                              ************

Hoe ’t er anno 2025 met “de geschiedenis” van Onstwedde voorstaat wilt u tenslotte weten? Ik noem voor de vuist weg een paar elementen.

1.) Ik heb in onze lokale supermarkt nog nooit iemand gezien, die luid snaterend in zijn/haar mobieltje, nog ff gewaar moest worden wat er aan boodschappen nodig was. Laat staan dat er bij de kassa meer oog was voor het snaterkastje dan voor de kassière .
Okidoki dorpsgenoten! Heel graag: houen zo!!!
2.) Het aantal fat-bikes in ons dorp is, denk ik, op één hand te tellen. De verkeersveiligheid kan o.a. mede daardoor op een heel acceptabel niveau blijven. Liever geen fat-bikes en in plaats daarvan veel medemenselijk fat-soen. (Daarbij hoef je ook geen helm op).
Prima zo dus!
3.) Het grote getal vrijwilligers, dat met hun inbreng ervoor zorgt dat onze verenigingen in de benen kunnen blijven, is – nog steeds – enorm groot. Mooi man!
4.) Kerkelijk gezien zijn we m.i. de afgelopen jaren fors dichter bij elkaar gekomen. Neem bijv. de gezamenlijke start van het Hervormde, Gereformeerde en Christelijk Gereformeerde winterwerk halfweg september. Dat had waarschijnlijk veel eerder kunnen/moeten gebeuren, maar ‘t is nu wel een prachtig teken van evangelische groei naar elkaar!
                              ******************

Is er dan niks om ons zorgen over te maken? Zaken die ervoor zouden kunnen zorgen, dat in de eerstvolgende boeken over de Groninger geschiedenis de Onstwedder historie niet te weinig ruimte krijgt toegemeten, maar waarin – en dan misschien wel uitgebreid – erg negatieve punten naar voren komen?
U denkt, dat ik té negatief afsluit? Welaan, denk dan maar ’s met me mee.

Opnieuw een wiilekeurige greep.
1.) Bij de Tweede Kamer-verkiezingen van 2017 haalde de PVV-partij van de toen al Trumpiaans denkende Geert Wilders in Onstwedde 162 stemmen binnen. Dat was 8,7% van het totaal aantal uitgebrachte stemmen.
In 2023 waren dat er echter – schrik niet – 399 stemmen, of 20,3% ...Als we zo actief meehelpen om in Nederland een dictatuur tot leven te wekken …
Hopelijk hebben we, ook zonder dat deze waarschuwing gelezen kon worden, bij de Tweede Kamer-verkiezingen van 29 oktober j.l. ons lesje geleerd. Hoewel???
2.) Totaal niet te rijmen met de traditionele volksaard, zoals hiervoor beschreven, is ’t naar mijn idee, dat een grote groep Onstwedders te vinden is op Facebook, Instagram, TikTok of X. Dan hebben we ’t niet – gewoon? – over meedoen met de moderne tijd, maar over het klakkeloos nalopen van een stel ronduit a-sociale media en je daardoor laten beïnvloeden.
“Instrumentele agressie” noemen we dat. Halve zolen gaan daarin zonder meer mee en vergeten de ouderwetse Onstwedder “bobbekop”-mentaliteit (zie ook T & T, afl. 75) volledig.
3.) Als je een paar maanden geleden de foto zag van een totaal afgebrand bankje aan de Duinweg, ooit bedoeld als rustpunt voor mensen die een flinke wandel- c.q. fiets-tocht aan het maken waren, dan schiet je gemoed vol. Of het vuurwerk, dat al enkele keren in de kruipbuis van de 31 oktober j.l. geopende kinderspeeltuin in de Kampvennen is gegooid.
“Dat geeft zo’n superlekker knalgeluid!” is het bijbehorende verhaaltje. Dat je je toch asjeblieft niet moet voorstellen, dat een spelend kind in diezelfde buis een nog niet ontploft stuk vuurwerk tegenkomt, komt niet bij de knalgooiers op.
Zijn ’t verdikkie een stel jonge, remmeloze, hersenloze aso’s die gaan bepalen welke kant ’t met Onstwedde uit gaat? Een dorp van totaal zinloze vernielingen, van haat tegen alles wat je (meestal door anderen ingefluisterd!) niet naar de zin is, van afwezige ouders, van ... ach, vult u zelf maar verder in.
Als wij uitgebreider dan voorheen in de geschiedenisboeken terecht willen komen, dan zullen we het beste krachtig op onze oude, menslievende paden tegen alle vormen van rampzalig verval ten strijde moeten trekken. Dat is zeker een taak voor de ouders van in Onstwedde opgroeiende kinderen, maar daarnaast óók VOOR IEDEREEN!
En zó zal Onstwedde geschiedenis gaan schrijven. Let maar ’s op!    
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
* Een ‘braverik’ is volgens het (dikke) Van Dale-woordenboek een ietwat verouderde, beetje neerbuigend-grappige benaming voor een “braaf mens”. Maar de benaming “braaf”, zo staat in datzelfde woordenboek, betekent ook :”bewust van zijn plichten, deugdzaam, rechtschapen”!!!

© Geert Schreuder (de Taikens) en Klaas Meijer (de Toal)