LOSSE FLODDERS: Jan werd oorlogswees

Bijgaande foto is gemaakt door een hongerevacué uit Haarlem, die in januari 1945 naar Onstwedde kwam. Zijn naam was John Ris, zie blz. 213 van het oorlogsverhalenboek ‘De ramen hebben ogen’. Wie is toch dat kleine jochie, dat op het muurtje zit bij de vrouwen van de broodploeg en de mannen van de BS voor de ULO?

De naam van het jongetje bleek, na lang zoeken, Jan de Vries te zijn. Zijn moeder Jantje Beikes (*6 juli 1915) trouwde in 1938 met Aafko de Vries uit Winschoten. Hij was politiefunctionaris. In juli 1939 werd zoontje Jan geboren. Helaas overleed zijn moeder Jantje al op 20 september 1941 aan een ziekte, op 26-jarige leeftijd. Aafko bleef achter met kleine Jan van 2 jaar. De peuter miste zijn moeder ontzettend en vroeg steeds naar haar.

Aafko werd lid van het verzet. Hij trouwde opnieuw in 1944, nu met Klaasje Feijen uit Smilde. Jan had zo een pleegmoeder. Wegens zijn werk voor de ondergrondse werd Aafko op 26-1-‘45 gearresteerd in Smilde. In maart ’45 werd hij meegenomen naar De Woeste Hoeve bij Apeldoorn. Daar raakte kort tevoren de hoogste Nederlandse SS-officier Rauter zwaargewond bij een toevallige aanslag.

De wraak van de SS’er was gruwelijk: in heel Nederland werden 263 gevangenen geëxecuteerd, waarvan 117 op de Woeste Hoeve. Het was de grootste massa-executie van de Nederlandse oorlogsjaren. Verzetsman Aafko de Vries was één van de slachtoffers. Op de Woeste Hoeve staat een monument ter nagedachtenis aan dit drama.

De kleine Jan de Vries werd zo op 5-jarige leeftijd wees door oorlogsgeweld van Duitsers. Hij was af en toe terug in Onstwedde en zijn tante, kleuterjuf Geertje Beikes, nam hem dan mee naar school.

Met dank aan Addy Lameijer-Heikens voor de informatie. Aanvullende gegevens komen van de website Oorlogsbronnen.

Foto: Jan de Vries als jochie in 1945 voor ULO-school, waar NSB’ers zaten opgesloten. 

Oproep:
Hebt u nog een bijzondere herinnering, klein of groot, aan de jaren ’40-’45 in Onstwedde? Of kent u iemand die er nog iets over kan vertellen? Voor de rubriek ‘Losse Flodders’ ontvangen we graag uw tip of informatie via de mail:  redactie@onstwedde.info.

Lees meer over Losse Flodders