Dokter De Kroon in NRC over Onstwedde

In de gemeente Stadskanaal reizen kinderen soms dagelijks vier uur met de bus naar school. Een spoorverbinding zou wel handig zijn. Maar het is er goed wonen, zeggen de inwoners.

Hoe is het leven in de uithoeken van Nederland? NRC gaat de komende dagen op pad langs vier gemeenten om te kijken naar het dagelijks leven op  deze plekken, die vaak de statistieken tegen hebben.

Inwoners: 32.252 van wie autochtoon: 29.686; 4.815 kinderen tot vijftien jaar; 7.798 65-plussers
Oppervlakte: 119,94 km2
In de bijstand: 1.130 mensen
Voorzieningen: 28 basisscholen, 16 huisartsen, naar schatting 8 pinautomaten
Top-3 bij de gemeenteraadsverkiezingen 2018: Cristenunie 20,1 CDA 19,5 SP 16,2 procent
Top-3 bij de landelijke verkiezingen 2018: CDA 17 SP 16,6 PVV 16,1 procent

Drie kwartier is het met de bus 74 van Emmen naar Stadskanaal, één van de grootste plaatsen in Nederland zonder station. Recht over de rand van de Drentse heuvelrug; links golft het landschap omhoog naar de bossige zandgronden, het terrein van gepensioneerde westerlingen, rechts beginnen de strakke lijnen van de krimpende veenkoloniedorpen. Bij Valthe rijdt de bus 12 kilometer zonder bocht de Kanaalstreek in.

In Stadskanaal (32.000 inwoners) ligt de werkloosheid relatief hoog op 6,7 procent (6,1 landelijk) en  veel huishoudens met lage inkomens (9,7 procent, tegenover 4,2 landelijk). Tegelijkertijd blijven gezondheid en schoolprestaties achter en staan door de bevolkingskrimp voorzieningen onder druk. Zo woedt er een forse discussie over het behoud van de kraamafdeling in het lokale ziekenhuis.

Hoe ervaren bewoners het leven in de gemeente Stadskanaal zelf?
Eerst naar Jan Hartman, voorzitter van voetbalvereniging Sportclub Exloërmond tot Afdraai (vv SETA) in Musselkanaal (6.500 inwoners). De goedlachse Knoalster ontvangt in een lege kantine, de aluminium koffiemachine druppelt al. Hij werkte kort bij de Philipsfabriek - ooit de grootste werkgever in de regio, nu vertrokken naar China - en werd daarna vrachtwagenchauffeur. De club redt het voorlopig wel zegt hij. Met zestig leden (ooit driehonderd) zijn ze eigenlijk met te weinig, maar voorlopig maait  "de groenvoorziening" het gras nog. Jaarlijkse kosten: meer dan € 10.000,--. Het lukt zelfs een klein beetje te groeien: een tijdje waren ze de jeudleden kwijt, nu zijn er weer F-junioren en Kabouters.

Verder is er, vindt Hartman, weinig te doen voor de jeugd in Stadskanaal. 's Zondags om twee uur stond hij vroeger met vrienden te wachten tot de keet openging, zijn eigen kinderen zitten nu de hele middag thuis. Maar goed, hij weet ook niet wat ze in de rest van het land op zondagmiddag doen. In ieder geval is hij nog wel tevreden in Musselkanaal. Sommige winkels zijn verdwenen, door krimp en het web, en de jaarlijkse braderie is van 1.500 meter kramen naar 300 meter gegaan. Maar toch is het nog steeds een prima dorp.

Zoals gebruikelijk in Groningen biedt hij aan een lift te geven naar: Jan Pieter de Kroon, huisarts in Onstwedde (circa 2.800 inwoners). Hij hoeft helemaal niet naar Onstwedde, maar het is hooguit een kwartiertje, zegt hij. Met de bus is het drie kwartier én een overstap, voor tien kilometer.

Bruine boterhammen.
Vlak voor Onstwedde begint de weg te kronkelen. Dit is Westerwolde: het kleine stukje Groningen zonder horizon. De Kroon (57) - bril laag op de neus, vriendelijk voorkomen - ontvangt op een zolderkamer met zijn vrouw Annemarie Wiegersma (57), ook arts. Het is zijn lunchpauze, hij heeft weinig tijd en eet tijdens het gesprek bruine boterhammen met kaas.

De Kroon komt "van buiten", zijn familie woont in Gelderland. In 1994 vestigden hij en zijn vrouw zich in Onstwedde. Spijt hebben ze geen dag gehad. Hun kinderen zitten nu in het zuiden en westen, maar zelf hebben ze het nog altijd fijn. De Kroon is verknocht aan zijn 1.700 patiënten. Nee, ingewikkelde brieven moet je ze niet sturen, maar je kunt wel een hechte band met ze opbouwen, hun omstandigheden leren kennen. De populatie ververst zich hier niet snel en de dokter heeft nog status.

Natuurlijk zijn er ook dingen lastig. Hij gokt dat hij de laatste solo-dokter zal zijn in het dorp, die nog in zijn eentje een praktijk heeft. Samenwerking met de andere arts in Onstwedde kwam tot nu toe niet tot stand, dus haalde hij meer zorgtaken naar zijn praktijk. Om de inkomsten op peil te houden als het patiëntenaantal slinkt. Je moet een beetje ondernemingsgezind zijn in dit gebied, zegt De Kroon. Kan de bekostiging per patiënt niet omhoog, dan moet je iets anders bedenken.

Dat lukte hem, maar hij moet nu veel harder werken, heeft nu een groter team en meer administratie. 's Avonds heeft De Kroon nog maar weinig puf voor andere dingen. Zijn vrouw gaat soms wel naar Groningen, naar de schouwburg bijvoorbeeld. Het is ook maar 45 minuten rijden - dat kan in Amsterdam niet veel sneller, denkt ze. En daar groet niemand je als je op de fiets zit.

Soms merkt De Kroon wel dat de regio worstelt met de bereikbaarheid. Regelmatig ziet hij jongeren of kinderen die volgens hun ouders erg moe zijn. Als je doorvraagt, blijkt dat ze soms dagelijks bijna vier uur in de bus zitten, vaak naar een opleiding in Emmen - nog geen veertig kilometer verderop. Dus ja, een spoorverbinding zou mooi zijn. Het spoor ligt er, maar wordt al jaren gebruikt door een stoomtreindienst. De gemeente wil een passagiersdienst, maar die kost geld.

Bron: NRC, 30 maart 2018

Website Huisartsenpraktijk De Kroon, sponsor van Onstwedde.info